Corona duwt kwetsbare mensen kopje onder

zaterdag, 17 Oktober 2020
Nieuws

Er moet een politieke consensus zijn om het risico op armoede of sociale uitsluiting, dat 1 op de 5 Belgen treft, te bestrijden. Wie het voor corona al moeilijk had om het hoofd boven water te houden, dreigt nu kopje onder te gaan. Een belangrijk gegeven, zeker op deze Werelddag van verzet tegen armoede.

Het virus maakt geen onderscheid tussen arm en rijk, maar arme mensen kunnen zich minder goed wapenen tegen corona”, zegt Monique, aangewezen op een invaliditeitsuitkering en balancerend op de armoedegrens, in maandblad Humo (19 mei 2020).

“Pas na acht weken had de overheid de btw op handgels verlaagd van 21 naar 6 procent. Dat had veel sneller gekund. Het is toch belangrijk dat alle mensen zich kunnen beschermen tegen het virus?”

Ook wie werkt kan het moeilijk hebben de eindjes aan mekaar te knopen. Poetshulp Cindy moest opnieuw aan de slag van zodra het mocht. “In de crisis werd ik tijdelijk werkloos en zakte mijn inkomen van 1.200 naar 870 euro. Ik ben een alleenstaande mama met drie kindjes. De huur en de elektriciteits- en gasrekening betalen, eten voor vier kopen: dat lukt niet met 870 euro. Mijn uitkering voor april is pas half mei gestort, waardoor ik zelfs geen voeding meer kon kopen. Daarom ben ik gaan aankloppen bij de voedselbank. Er zijn nog periodes geweest waarin ik het financieel  moeilijk had, maar dat had ik nog nooit gedaan.”

Alarmbellen

Cindy en Monique zijn niet alleen. Nog voor de huidige gezondheidscrisis leefden in ons land al meer dan 1,8 miljoen mensen met een inkomen onder de armoedegrens. Dagelijks ontvangen vakbonden, armoede en welzijnsorganisaties pijnlijke verhalen. Schuldhulpverleners zijn uitermate bezorgd. Corona vergroot het aantal mensen die financieel muurvast zitten.

Het gaat om kleine zelfstandigen van wie de zaak de crisis niet kan overleven, tijdelijk werklozen die hun spaarcentjes moeten opgebruiken en geen kant meer op kunnen bij tegenslag, mensen die hun inkomen kwijt zijn omdat er een gezinslid zwaar ziek werd of overleden is, mensen die al schulden hadden maar nu hun afbetalingsplannen niet meer kunnen volgen.

Ook de voedselbanken slaan alarm. Elk jaar koppen de kranten “Nooit eerder zoveel mensen aangewezen op de voedselbank”. Op zich al een stevig signaal van een samenleving waarin het scheefloopt en een falend armoedebeleid. Vorig jaar ging het maar liefst om 170.000 mensen.

Midden mei meldt 70 procent van de voedselbanken dat er nu nog meer mensen aankloppen (onderzoek midden mei van de Universiteit Antwerpen). Hetzelfde verhaal bij de OCMW’s. Met name in grote steden zien we een forse stijging van de leefloonaanvragen sinds het begin van de coronacrisis. In Antwerpen zijn er 30 procent meer leeflonen toegekend, en het Gentse OCMW zag het aantal behoeftige inwoners bijna verdubbelen.

Nieuwe kwetsbaren

Het coronavirus treft ons ongelijk. De coronaschok is harder aangekomen bij wie weinig verdient. Mensen met een lager inkomen lopen meer kans om covid-19 op te lopen én eraan te sterven. Onderzoek van de Socialistische mutualiteiten bewijst: Corona slaat veel harder toe bij mensen met een lage socio-economische status dan bij de rest van de bevolking. Kortgeschoolden werken in hun job doorgaans minder gemakkelijk thuis en lopen meer risico om hun baan te verliezen.

Wie het voor corona al moeilijk had om het hoofd boven water te houden, dreigt nu kopje onder te gaan. Een eenmalige reddingsboei volstaat niet. Beleidsmakers moeten het roer omgooien en armoede en ongelijkheid echt aanpakken.

De OCMW’s, die meer slagkracht en middelen zouden moeten krijgen, spreken van een groep ‘nieuwe kwetsbaren’ die ze sinds corona veel meer over de vloer krijgen: interimmers, flexwerkers, werkstudenten en mensen uit de horeca of de socioculturele sector.

Ze hebben een onzeker, precair statuut op de arbeidsmarkt met korte contracten of jobs die per prestatie betalen en hebben dus vaak geen recht op uitkeringen zoals tijdelijke werkloosheid of speciale coronategemoetkomingen. Nieuwe regelingen zoals het corona-ouderschapsverlof gaan aan hen voorbij omdat het geen recht is en de uitkering te laag ligt.

En dit terwijl onderzoek net uitwijst dat in de door de lockdown zwaarst getroffen sectoren, de horeca, ‘kunst, amusement en recreatie’ en de niet-voeding detailhandel, al veel meer dan gemiddeld ‘kwetsbare’ mensen werken: jongeren, kortgeschoolden, alleenstaanden, mensen uit een arm of kwetsbaar gezin, huurders (die dus bijvoorbeeld ook niks hebben aan uitstel van afbetaling van leningen voor een woning), deeltijds werkenden, tijdelijk tewerkgestelden, zelfstandigen.

De lonen liggen er lager wat zich vertaalt in een hoger armoederisico en minder financiële reserves om periodes met minder inkomen te overbruggen. Covid19 komt daar nog bovenop.

Werelddag van verzet tegen armoede

Een dag als ‘Werelddag van verzet tegen armoede’ is belangrijk om aandacht te vragen voor de vele mensen die dag in dag uit strijden tegen armoede. 

Lees er hier alles over.