“Deliveroo wil absoluut pottenkijkers weg houden”

Ook werknemers in de platformeconomie verdienen respect en degelijke werkvoorwaarden. “Het risico is dat jongeren uitbuiting op de arbeidsmarkt als vanzelfsprekend gaan beschouwen.”

“Bedrijven zoals Deliveroo of Uber Eats behoren helemaal niet tot wat men tegenwoordig de ‘deeleconomie’ noemt”, zegt Steven Steyaert van de Belgische Transportbond BTB. “Tenzij dat je het een deeleconomie noemt omdat de koeriers hun inkomen delen, hun smartphone delen en hun eigen draagtas en kledij als het ware delen met hun werkgever. Zij dragen immers voor de kosten op.”

“Deeleconomie klinkt natuurlijk heel goedaardig en sympathiek, alsof iedereen blij is en goed overeenkomt. Maar noem het gewoon wat het is: platformkapitalisme op kap van de werkers, de koeriers.”

Verplicht zelfstandig

Verschillende platformen schoten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond. Deliveroo dient als platform om fietskoeriers, restaurants en klanten met elkaar in contact te brengen. Een klant besteld een hap om te eten. De restaurateur prepareert de bestelling. De Deliveroo-koerier transporteert de bestelling van punt A naar B. Deliveroo neemt een commissie op elke bestelling. Andere voorbeelden zijn taxidienst Uber, die ook koerierdienst Uber Eats aanbiedt. Of TaskRabbit voor klusjes of AirBnb voor overnachtingen.

Verschillende factoren maken het bijzonder moeilijk om de rechten van deze werknemers te verdedigen. “Ze worden doorgaans verplicht om als zelfstandige te werken”, zo weet Steven Steyaert. “Deliveroo kan eenzijdig de voorwaarden, zoals de vergoeding per levering, naar beneden halen. Als koerier sta je daar machteloos tegenover. Een koerier wordt betaald per levering. Dat zorgt soms voor gevaarlijke toestanden, zoals een tijdje terug toen een koerier tussen de gesloten slagbomen van een spooroverweg slalomde. Ze werken tegen de klok. Het moet vooruitgaan.”

Moeilijk te organiseren

BTB probeert de koeriers te organiseren. “Ik trek hier in Gent regelmatig de straat op en spreek die gasten aan. Het is natuurlijk niet eenvoudig om samen aan één zeel te trekken. Velen doen dit werk als jobstudent, of slechts gedurende enkele maanden. Maar ook deze werkmensen verdienen bescherming.”

“Vorig jaar hebben we samen met de fietskoeriers actiegevoerd in Brussel. We hebben een tijdje de gebouwen van Deliveroo in de Munsterstraat in Brussel bezet, en enkele kleinere acties op poten gezet in Gent. In Brussel hebben we ook een soort popuprestaurant opgezet voor de deuren van Deliveroo. Iedereen heeft dan via concurrent Takeaway.com een bestelling laten komen. Daar vindt wél sociaal overleg plaats. We hebben een beleefdheidsgesprek met de leiding uit de brand kunnen slepen, maar we hielden er geen aangenaam gevoel aan over. We kregen vooral de indruk dat Deliveroo pottenkijkers koste wat het kost wil vermijden. Hun enige reactie is dat de koeriers op zelfstandige basis werken en dat alle regels nageleefd worden.”

‘Big data’

“Deliveroo heeft geen boodschap aan sociaal overleg. Vorige week (zaterdag 15 juni, nvdr) hebben de fietskoeriers in Gent nog een uur gestaakt. Dat kost het bedrijf wel een flinke duit, maar zij rekenen dit gewoon door in hun kosten. Liever af en toe wat verlies door een staking, dan structureel het personeel beter te betalen.”

Applicaties als Deliveroo en Uber, maar ook zeker de elektrische steps van Lime of Dott die we in het Brusselse straatbeeld zien, passen in de wereldwijde trend van ‘big data’. Tegenwoordig valt er meer geld te verdienen met dataverzameling dan met het aanbieden van een betalende dienst. Als bedrijven zicht krijgen op de eetgewoonten en zelfs de afgelegde trajecten met een elektrische step, dan levert dat een schat van informatie op. Deze ‘big data’ is vandaag big business. Dit gaat om miljarden wereldwijd. In combinatie met kennis over wie je vrienden zijn (Facebook) en waar je naar op zoek bent (Google), weten deze grote bedrijven bijna alles over hun gebruikers.

Het kan anders

BTB wil alle fietskoeriers samenbrengen en beschermen. “Voor de zomer zetten we nog een offensief op poten. We gaan de baan op. Alle fietskoeriers krijgen van ons een drinkbus, als teken van erkenning. We gaan vooral ons oor te luister leggen. Kunnen we als vakbond ergens mee helpen? Wat zijn de meest voorkomende problemen?”

“We maken ons ook zorgen om het beeld dat sommige jongeren krijgen van de werkwereld. Ze komen in hun eerste job terecht, ook al is het maar tijdelijk, en worden daar onmiddellijk geconfronteerd met uitbuiting. Ze worden slecht betaald en hebben geen sociaal vangnet als het verkeerd loopt. Dit is geen aanvaardbare situatie.”

“Wij vinden dat er absoluut werk gemaakt moet worden van een collectieve arbeidsovereenkomst voor alle koeriers, en van een degelijk minimumloon. Bij Cargo Velo is dat al het geval. Die werknemers vallen onder paritair comité 140.03. Hun werkvoorwaarden worden wel gerespecteerd. Cargo Velo stelt ook materiaal ter beschikking van de koeriers. Het kan dus wel degelijk anders.”