De regering De Wever voert een abominabel begrotingsbeleid. Het viseert de zwaksten in onze samenleving terwijl de vermogenden buiten schot blijven. Er is een structurele omslag nodig in hoe onze fiscaliteit wordt benaderd. De tijd van prutsen moet voorbij zijn.

Het is daarom dat het ABVV in het kader van de huidige begrotingsbesprekingen een alternatief voorstel heeft geformuleerd dat mikt op een eerlijker en structureel gezonder begrotingsbeleid. Ons ‘Plan B – zuurstof voor de begroting’ biedt een alternatief om met concrete, becijferde maatregelen het begrotingstekort te stabiliseren en de financiering van publieke diensten en sociale zekerheid te vrijwaren, met een expliciete focus op rechtvaardigheid en het dichten van fiscale en parafiscale lekkages.

Uitdagingen binnen de Belgische begroting

Volgens het Monitoringcomité stevent de federale overheid (entiteit I) tegen 2030 af op een tekort van ruim 5,4% van het BBP, het hoogste in veertig jaar buiten de covid-periode. Ondanks forse besparingen in sociale uitgaven neemt het tekort verder toe. Eén van de belangrijkste oorzaken achter dit tekort zijn de dalende fiscale en parafiscale inkomsten. De inkomsten dalen met 1,6 procentpunt tussen 2025 en 2030 (van 36,2% van het BBP naar 34,6%). Dat betekent tegen 2030 bijna 12 miljard minder inkomsten tegenover een scenario waarbij de inkomsten constant zouden blijven. Daarnaast zijn er de vergrijzingskosten en de stijgende rentelasten die druk blijven leggen.

Plan B: rechtvaardige fiscaliteit en sociale bescherming

Een consolidatieoefening hoeft niet noodzakelijk ten koste van de zwaksten te gaan, en het is mogelijk om ongelijkheden te verminderen én tegelijkertijd de begroting te saneren. Centraal in de begrotingsoefening staat het fiscaal principe “een euro is een euro”: alle inkomsten, of ze nu uit arbeid of vermogen komen, worden gelijkmatig en progressief belast. Het Plan B verenigt een reeks maatregelen die het begrotingstekort kunnen terugdringen tot onder 3% van het BBP, zoals de Europese Commissie voorschrijft.

Overzicht voorgestelde maatregelen

Het Plan B omvat zeventien becijferde beleidsopties, waarvan de impact gebaseerd is op inschattingen van onder meer het Planbureau, de FOD Economie en Financiën, de RSZ, en Solidaris. De maatregelen zijn verdeeld over vier grote domeinen:

• Eerlijke fiscaliteit en een einde maken aan “vervennootschappelijking”:
  
  • Globalisering van de personenbelasting op alle inkomsten, inclusief financieel vermogen en huurinkomsten vanaf de derde woning, met progressieve tarieven.
  • Afbouw uitzonderingsregimes en gunstmaatregelen in de vennootschapsbelasting en sociale bijdragen zelfstandigen.
  • Striktere participatievoorwaarden voor DBI-aftrek en opheffen gunstregimes, gericht op het tegengaan van fiscale “vervennootschappelijking”.
• Stoppen van lekkages in de inkomsten van de sociale zekerheid en via een hogere verloning extra inkomsten genereren.
  
  • Beperking van loonsubsidies, aanpassing bijdrageverminderingen, en afschaffing van de uitbreiding bij loongrens zeerlagelonen in de sociale zekerheid, met als doel directe besparingen en het dichten van inefficiënte lekkages.
  • Een gelijkaardige (para) fiscale bijdrage op alle andere alternatieve verloningsvormen.
  • Hervorming van de wet op loononderhandelingen (wet van ’96), waardoor brutolonen terug kunnen meestijgen met de inflatie én productiviteitsstijgingen. Dit levert extra inkomsten op in de personenbelasting en de sociale zekerheid.
• Besparing in de gezondheidszorg en defensie
  
  • Eerlijke prijszetting van geneesmiddelen door een ‘fair price calculator’ en verlenging van het recht op gewaarborgd loon tot twee maanden, naar Nederlands model. Dit kan een besparing opleveren van 1 miljard euro voor het RIZIV.
  • Beperking van militaire uitgaven tot de NAVO-norm van 2% BBP, terwijl defensie-gerelateerde uitgaven niet verder oplopen zoals in andere lidstaten.
• Extra bijdragen van sterke sectoren
  
  • Invoering van een overwinstbelasting bij banken, gericht op de excessieve winstmarges sinds de recente rentestijgingen.

Een gezonde begroting zonder sociale afbraak

Volgens de doorrekening realiseert het pakket tegen 2030 een begrotingsconsolidatie van bijna 20 miljard euro. De helft hiervan komt uit een globalisering van de personenbelasting, terwijl het beperken van fiscale uitgaven (loonsubsidies en bijdrageverminderingen) en striktere parafiscale maatregelen nog eens drie miljard oplevert. De besparingen in de gezondheidszorg bedragen 1,65 miljard, defensie-uitgaven worden met ruim een miljard afgeremd, en een vrijer loonbeleid levert naast extra parafiscale inkomsten ook spill-overeffecten op voor de economische groei. In de simulatie stabiliseert het resterende tekort tot onder de 3% van het BBP. 

Het ABVV-alternatief toont aan dat een gezonde begroting mogelijk is zonder nieuwe sociale afbraak. Door structurele hervormingen in fiscaliteit en de overheidsuitgaven, eerlijke bijdragen van de hoge vermogens en beschermende maatregelen voor lonen en sociale zekerheid, wordt duurzame consolidatie bereikt én ruimte gecreëerd voor extra sociaal beleid.

Auteur: Lars.vandekeybus@abvv.be