De sociale gesprekspartners brachten binnen de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) een advies uit aan de regering over innovatiebeleid. In het licht van de huidige economische, ecologische en geopolitieke uitdagingen benadrukt het advies dat innovatie een essentiële motor kan zijn voor duurzame welvaart.

De Belgische economie staat onder druk door geopolitieke onzekerheden, stijgende energieprijzen, budgettaire druk, en de dringende ecologische transitie. Tegelijkertijd blijft de productiviteitsgroei achter, zeker in vergelijking met de VS en andere Europese landen. De CRB stelt dat het dichten van de innovatiekloof nodig is om economische groei te realiseren die duurzaam en inclusief is. 

De CRB verwelkomt de federale ambitie om innovatie te stimuleren, maar benadrukt dat een goed innovatiebeleid breder moet gaan dan enkel onderzoek en ontwikkeling. Het vereist ook investeringen in onderwijs, publieke infrastructuur, digitalisering, een duidelijk regelgevend kader en sociaal overleg. Daarbij is afstemming en samenwerking tussen federale en regionale overheden essentieel, om versnippering van inspanningen te vermijden en de effectiviteit te verhogen.

De sociale gesprekspartners binnen de CRB leggen in hun advies bijzondere nadruk op de volgende punten:

• Inclusieve en veerkrachtige innovatie
  Innovatie mag niet enkel gericht zijn op concurrentiekracht, maar moet ook bijdragen aan een sociaaleconomisch model dat inclusief, veerkrachtig en duurzaam is. Dit betekent dat de negatieve effecten van bepaalde concurrentiemaatregelen op inclusiviteit of duurzaamheid gecompenseerd moeten worden door aanvullende maatregelen. Zo blijft het draagvlak voor innovatiebeleid behouden en worden werknemers beschermd tegen mogelijke negatieve gevolgen.
• Kwalitatief werk en opleiding
  De CRB onderstreept het belang van investeren in vaardigheden, zowel via het onderwijs als via levenslang leren om de transitie naar een innovatieve economie te ondersteunen. Werknemers moeten toegang krijgen tot bijscholing en omscholing, zodat zij niet achterblijven in de snel veranderend technologisch landschap.
• Betrokkenheid van sociale partners
  Bij het uitwerken van beleidsmaatregelen om innovatie te versterken, zal sociaal overleg essentieel zijn. Een actieve rol van de sociale partners bevordert draagvlak, eigenaarschap en consensus rond bepaalde transities en de implementatie van beleid.
• Een mensgerichte benadering van AI
  Om de risico's van AI op de werkvloer te beperken en tegelijk de voordelen van AI te kunnen benutten, moeten de ontwikkeling van een mensgerichte benadering voor de integratie van digitale technologieën in de arbeidswereld en opleidingen rond AI op de werkvloer worden ondersteund. Sociaal overleg over het ontwerp en de implementatie van het gebruik van AI-systemen in de arbeidswereld is hiervoor belangrijk.
• Actieve rol voor de overheid
  De overheid moet niet enkel een monitoring voorzien van de stappen die worden gezet op vlak van innovatie. Ze moet ook een actieve rol spelen. Via haar aanbestedingspolitiek, maar ook via prijssignalen en regelgeving kan ze de private vraag sturen, bv. in de richting van duurzame consumptie- en investeringspatronen

De CRB vraagt expliciet om betrokken te worden bij de verdere uitwerking van het innovatiebeleid, onder meer binnen het MAKE 2030-initiatief. Dit waarborgt dat de stem van werknemers en hun vertegenwoordigers gehoord wordt bij het bepalen van strategische sectoren en het uittekenen van het industriebeleid. 

Het advies van de CRB is duidelijk: innovatie is noodzakelijk voor duurzame welvaart, maar moet hand in hand gaan met sociale rechtvaardigheid en bescherming van werknemers. Alleen zo kan innovatie bijdragen aan een economie die niet alleen competitief, maar ook sociaal en duurzaam is.

Auteur: lars.vandekeybus@abvv.be