Het beheerscomité van de Federale Pensioendienst (FPD) verstuurde op 25 september een grotendeels verdeeld advies richting de minister van Pensioenen. De werkgevers adviseren positief over de hervorming. ‘De oefening had tot het uiterste kunnen worden doorgevoerd’, klinkt het zelfs bij monde van de werkgeversorganisaties. 

De werkgevers vragen zo een pensioenmalus voor iedereen die voor de pensioenleeftijd van 67 jaar op pensioen gaat. De vakbonden adviseren van hun kant negatief over het geheel van maatregelen die voorliggen. De hervormingen van Jambon zijn een zuivere pensioenbesparing op maat van wie een modelloopbaan had. De vakbonden vragen expliciet het integraal behoud van de gelijkstelling voor ziektedagen (vrijstelling pensioenmalus & nieuwe toegangspoort vervroegd pensioen) en een blijvende aanname van het eerste loopbaanjaar volgens de huidige voorwaarden (104 gewerkte of gelijkgestelde dagen).

In een gezamenlijk luik vragen vakbonden en werkgevers, in lijn met het recent gesloten sociaal akkoord eindeloopbaan (juni 2025), om de dagen tijdelijke werkloosheid en de landingsbanen tot de pensioenleeftijd te neutraliseren voor de toekomstige ‘cap 20% gelijkgestelde periodes’.

We hernemen hieronder letterlijk het gezamenlijk luik in het advies:

1. 1. De leden van het beheerscomité brengen het sociaal akkoord eindeloopbaan (gesloten in juni 2025); in herinnering, in het bijzonder de onderstaande passages: 

2. ‘De periodes van landingsbaan waarvoor een uitkering wordt voorzien tellen volledig mee voor de toegang en de berekening pensioenrechten voor de werknemers die werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd.’ 

3. ‘Periodes van tijdelijke werkloosheid (ook voor arbeiders) mogen geen negatieve impact hebben op de sociale rechten van werknemers.’ 

   1. 2. In lijn met dat sociaal akkoord vragen de leden van het beheerscomité om: 

4. Dagen tijdelijke werkloosheid te neutraliseren voor de toekomstige ‘cap 20% gelijkstellingen’ alsook dagen landingsbanen voor zover de werknemer tot aan de wettelijke pensioenleeftijd heeft gewerkt. 

5. Landingsbanen te laten meetellen voor de werkvoorwaarde gewaarborgd minimumpensioen voor zover de werknemer tot aan de wettelijke pensioenleeftijd heeft gewerkt. 

6. Niet-gewerkte dagen in het kader van landingsbaan gelijk te stellen aan normaal fictief loon voor zover de werknemer tot aan de wettelijke pensioenleeftijd heeft gewerkt. 

Simulatie FPD impact besparingsmaatregelen

De Federale Pensioendienst (FPD) verrichtte ook een uitgebreide simulatie over de gecumuleerde impact van de besparingsmaatregelen op het uiteindelijke pensioenbedrag. De ‘cap’ op gelijkgestelde periodes (20% vanaf 2031), de pensioenmalus bij vervroegd pensioen en de effectieve toepassing van de werkvoorwaarde voor het minimumpensioen (5000 gewerkte dagen) komen naar voor als maatregelen met een grote (cumulatieve) potentiële impact. Alleen al de ‘cap 20%’ gelijkgestelde periodes leidt tot pensioenverlies voor maar liefst 3 op 10 werknemers, ongeveer 3 op de 4 van hen zijn vrouwen. De voorwaarde “effectieve tewerkstelling” voor de toegang tot het minimumpensioen, ingevoerd door de Vivaldi-regering, past de FPD nu niet toe voor wie geboren is in 1960 en daarvoor.

Tabel: raming impact ‘cap 20% gelijkgestelde periodes’

Concreet paste de FPD de pensioenregels voor 2033 toe op de personen die in 2023 op pensioen gingen en kwam tot de volgende vaststellingen qua cumulatieve impact:

• De pensioenbesparingen hebben een impact op 3 op de 10 werknemers. Wie getroffen is, verliest gemiddeld €318 per maand.
• De pensioenmaatregelen hebben duidelijk een grotere impact op vrouwen en op de allerlaagste pensioenen. In het eerste kwintiel, zijnde de 20 percent laagste pensioenen, ziet 42 percent van de werknemers zijn/haar pensioen dalen.
• Van de geïmpacteerde werknemers bij vervroegd pensioen was 44% (langdurig) arbeidsongeschikt.
• Ongeveer 7% werknemers ondervindt een grote cumulatieve impact en verliest minstens 30% van hun pensioen, 4% zelfs minstens de helft van hun pensioen. Vooral deeltijders met behoud rechten (al dan niet met inkomensgarantie-uitkering) die geen toegang hebben tot het gewaarborgd minimumpensioen leiden zeer substantieel pensioenverlies.

Implementatieproblemen FPD

De FPD voorziet grote implementatieproblemen bij de hervormingen. Die roepen vraagtekens op bij de door Jambon voorziene timing: Jambonmalus vanaf januari 2026, nieuwe voorwaarden vervroegd pensioen en ‘cap 20% gelijkstellingen’ vanaf 2027. Als de minister vasthoudt aan die timing ontstaat er een periode van grote (rechts)onzekerheid. Het Algemeen Beheerscomité (ABC) van de zelfstandigen vraagt om die redenen om de ‘hervorming’ met 1 jaar uit te stellen. 

De implementatieproblemen voor de FPD zijn zowel back- als frontoffice:

• Backofficeprobleem 1: De FPD moet haar rekenmodellen aanpassen. De pensioeninstellingen stelt pas een nieuwe vroegste pensioendatum te kunnen bereken voor werknemers vanaf het vierde kwartaal van 2026 en voor ambtenaren vanaf het tweede kwartaal van 2027. De nieuwe pensioenbedragen kunnen berekend worden vanaf het tweede kwartaal 2027. Aangezien Het handvest van de sociaal verzekerde (1995) stelt dat burger uiterlijk vier maanden voor ingang van hun pensioen de pensioenbeslissing moet ontvangen, kan de FPD de nieuwe regels pas toepassen voor pensioenen die ingaan vanaf oktober 2027.
• Backofficeprobleem 2: Voor het verleden ontbreken vaak fijnmazige loopbaandata. Bijvoorbeeld, voor 2003 valt in de pensioenloopbaandata moederschapsrust niet te onderscheiden van ziekte en dagen tijdelijke werkloosheid niet van klassieke werkloosheidsdagen. De voorontwerpen van wet van minister Jambon vertrekken vanuit de officiële loopbaandata en voorzien dat burgers zelf eventuele foute registraties voor het verleden moeten melden en later corrigeren. Zo’n procedure van individuele herziening kan bij de FPD leiden tot bijkomende vertraging.
• Frontofficeprobleem: Mypension.be zal gedurende ongeveer een jaar geen pensioenramingen en vroegste pensioendata tonen. Na stemming van de wet zouden de ramingen en de pensioenloopbanen verdwijnen en toont mypension.be enkel nog de wettelijke pensioenleeftijd. Eind dit jaar zullen 55-plussers enkel een melding krijgen of ze op basis van zuiver gewerkte dagen op vervroegd pensioen kunnen zonder Jambonmalus. Gedurende 2026 is het bedoeling dat gaandeweg bijkomende informatie wordt toegevoegd aan mypension.be. Veel werknemers zullen dus op basis van mypension.be geen definitief uitsluitsel krijgen over de al dan niet toepassing van de malus.

In het parlement verklaarde minister Jambon dat burgers die in de loop van 2025 tijdig hun pensioenaanvraag hebben gedaan, binnen de wettelijke termijn van vier maanden een definitieve pensioenbeslissing van de FPD zullen ontvangen, op basis van de huidige wetgeving. De minister verklaart dat er achteraf geen terugvorderingen gebeuren en dat die pensioenbeslissingen definitief zijn. 

De vraag blijft wat er in 2026 en begin 2027 zal gebeuren met pensioenaanvragen die dateren van na de stemming van de wet in parlement. De wet is van kracht, maar de pensioendienst stelt niet in staat te zijn die toe te passen. Zullen dan geen malussen worden toegepast in situaties wanneer dat eigenlijk wel het geval zou moeten? En wat met de nieuwe pensioenbonus voor wie actief blijft na de pensioenleeftijd? Op dit moment zijn daarover geen sluitende antwoorden.

Auteur: olivier.pintelon@abvv.be