De herstelbaarheidsindex is een stap in de goede richting om de levensduur van bepaalde huishoudelijke elektrische apparaten te verlengen en een stap dichter bij de verwezenlijking van de circulaire economie.

Wist je dat fabrikanten of invoerders van bepaalde huishoudelijke elektronische apparaten vanaf 2 mei 2025 verplicht zullen zijn om naast de prijs van hun product een herstelbaarheidsindex te vermelden?

Deze index is van toepassing op vaatwassers, stofzuigers, hogedrukreinigers, grasmaaiers en laptops (zonder aanraakscherm). Op termijn zullen ook fietsen, elektrische fietsen, steps, wasmachines en televisies hieronder vallen. Of de herstelbaarheidsindex van kracht wordt voor deze nieuwe producten zal afhangen van de nieuwe regering. België heeft zich laten inspireren door de herstelbaarheidsindex die drie jaar geleden in Frankrijk werd ingevoerd.

Deze index is een soort "anti-verspillingswet". Het doel van de index is om de reparatie- en demontagemogelijkheden van producten te beoordelen. Het doel is om fabrikanten aan te moedigen om hun producten makkelijker herstelbaar en herbruikbaar te maken. Hierdoor wordt de behoefte aan frequente vervanging beperkt, hetgeen natuurlijke hulpbronnen spaart en de afvalberg verkleint.

De index is een score van 1 tot 10 (hoe makkelijker een product te herstellen is, hoe hoger de score) en wordt weergegeven met een pictogram en een kleurcode, variërend van rood voor het laagste herstelbaarheidsniveau tot donkergroen voor het hoogste niveau.

De indexscore is afhankelijk van:

• beschikbaarheid van technische documenten en onderhoudshandleidingen;
• het gemak waarmee een product kan worden gedemonteerd en het benodigde gereedschap;
• beschikbaarheid van reserveonderdelen en levertijden;
• de verhouding tussen de prijs van de herstelling en de prijs van het nieuwe product;
• andere specifieke criteria gerelateerd aan het product.

De herstelbaarheidsindex wordt bepaald door de fabrikant of invoerder volgens een berekeningsschema van de FOD Volksgezondheid. De verkoper is verplicht om die index weer te geven en toegang te geven tot het berekeningsschema via een link of een QR-code. De inspecteurs van de FOD Volksgezondheid zullen instaan voor de controles. In Frankrijk leert de ervaring dat zelfregulering van de markt en consumentenverenigingen het controlesysteem aanvullen.

Dankzij deze index kan de eindgebruiker milieuvriendelijkere aankopen doen en bovenal geeft de index een indicatie van de mogelijkheden om de levensduur van een product te verlengen door het te laten herstellen door de leverancier.

Voor de fabrikanten zal deze index een stimulans zijn om huishoudelijke elektrische apparaten te maken die herstelbaar zijn. Het kan ook een concurrentievoordeel opleveren tussen verschillende merken. Een duurzaam apparaat is een betrouwbaar en herstelbaar apparaat, wat de verkoop van dat product zal stimuleren. Dat positieve effect is effectief waargenomen in Frankrijk.

Europa heeft deze kwestie ook opgenomen. Vanaf juli 2026 zal er op Europees niveau een vergelijkbare index ontwikkeld worden voor tablets en smartphones. Voorlopig betreft het dus niet dezelfde producten. Zodra er een ‘overlapping’ is tussen de Belgische en de Europese wetgeving, zal deze laatste voorrang hebben. België en Frankrijk zijn pioniers op dit gebied en hebben druk uitgeoefend op Europa om actie te ondernemen.

In 2022 hadden de sociale gesprekspartners een verdeeld advies uitgebracht over dit onderwerp. De vakbonden en consumentenvertegenwoordigers steunden het initiatief van minister Khattabi om een dergelijke index in ons land in te voeren. We hebben toen ook benadrukt dat het belangrijk is dat België op dit vlak een voortrekkersrol speelt.  De werkgeversvertegenwoordigers wilden liever de Europese initiatieven afwachten.

Kortom, het zo lang mogelijk gebruiken van goederen is de beste oplossing om de negatieve impact op het milieu te beperken en de circulaire economie te bevorderen.

Auteur: giuseppina.desimone@abvv.be