In november 2023 lanceerde de Europese Commissie het voorstel voor een verordening over de oprichting van een Europese talentpool. Ze wil daarmee een antwoord bieden op de acute en structurele tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden in vele sectoren en beroepen op Europees niveau. De bedoeling is de oprichting van een online platform voor de hele EU om internationale aanwerving te vergemakkelijken voor werkzoekenden uit derde landen en werkgevers die in de EU gevestigd zijn. Lidstaten kunnen vrijwillig instappen. 

Zowel het EVV als het ABVV hebben van bij aanvang de alarmbel geluid om het voorstel tegen te houden en we blijven dat doen. De Raad heeft zijn mandaat bepaald in juni 2024 waarin onze eisen volledig afgewezen zijn. De werkzaamheden in het Europees Parlement zijn nog bezig. 

Dreiging van nieuwe sociale dumping

Wij zijn sterk gekant tegen het voorstel zoals het nu op tafel ligt. Het biedt arbeidsmigranten onvoldoende garanties wat betreft de volledige naleving van hun arbeids-, vakbonds- en sociale rechten, op gelijke voet met de EU-burgers. Eens te meer opdat het gaat over arbeidstekorten in arbeidsintensieve sectoren betreffen die fraudegevoelig zijn en waar de arbeidsmigranten vaak het slachtoffer zijn van discriminatie en zelfs uitbuiting en mensenhandel.

Het voorstel tot oprichting van een talentpool is meer dan gewoon een ‘vacaturebank’. Het definieert enerzijds de ‘deelnemende werkgevers’ en anderzijds de ‘andere deelnemende entiteiten’ (nl. een uitzendkantoor, een privaat uitzendkantoor of private arbeidsbemiddelaars). Het probleem is dat dat er geen controle op de betrouwbaarheid van die wervingsbureau is, zonder enige selectieprocedure, noch enige mogelijkheid om hen uit te sluiten in geval van wangedrag.

Het voorstel maakt de onderaannemingsketens gevaarlijker, doordat er meer tussenpersonen worden toegevoegd aan het wervingsproces, in plaats van die tussenpersonen te reglementeren en te beperken. Met de definitie van ‘deelnemende entiteiten’ wordt de link tussen de werkgever en de werknemer immers verzwakt. Hoe langer de onderaannemingsketen, hoe moeilijker het wordt om schendingen van het arbeidsrecht op te sporen en sancties toe te passen. 

De Talentpool druist in tegen de autonomie van de sectorale sociale gesprekspartners op het Europees en nationaal niveau, en negeert de rol die de sociale gesprekspartners in bepaalde EU-Lidstaten spelen bij het aanduiden van bepaalde beroepen als ‘knelpuntberoepen’.

Ten slotte zal dit voorstel een zeer hoge kostprijs met zich meebrengen. De kosten worden voorzien op 127 miljoen euro zonder enige garantie over de efficiëntie ervan.

Betere arbeidsvoorwaarden zijn de oplossing

De oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt erin bestaat om de arbeidsvoorwaarden voor alle werknemers (dus voor arbeidsmigranten die in de EU verblijven) te verbeteren.  

Om te zorgen voor deze waardige, kwaliteitsvolle en niet-discriminerende jobs voor arbeidsmigranten, moet de EU:

• De doeltreffendheid van haar regelgeving inzake arbeidsmigratie evalueren, meer bepaald wat betreft het beschermingsniveau dat wordt geboden aan arbeidsmigranten, en de lacunes wegwerken.
• Ervoor zorgen dat alle werknemers – ongeacht hun verblijfsstatuut – schendingen van hun arbeidsrechten kunnen signaleren zonder dat ze moeten vrezen voor represailles of uitzetting.
• Een gemeenschappelijke sokkel van rechten voor arbeidsmigranten voorzien om op die manier rechtstreeks tewerkstelling te verzekeren, onderaanneming te beperken, de rol van arbeidsbemiddelaars te reglementeren, de toegang tot de vakbonden garanderen en het aantal arbeidsinspecties te verhogen.
• Het mandaat en de bevoegdheid van de Europese Arbeidsautoriteit uitbreiden, wat een doeltreffend middel zou zijn in de strijd tegen valse detacheringen, bijvoorbeeld.
• Aandacht besteden aan de gevolgen van de ‘braindrain’ in de herkomstlanden van migranten;

Kortom, er zijn veel betere manieren om dit geld te gebruiken: ondersteuning van de toegang tot adequate informatie en advies, investeren in handhaving om onzekere werkgelegenheid te voorkomen en arbeidsuitbuiting, fraude en sociale dumping aan te pakken.

Auteurs: isabelle.doyen@abvv.be & joeri.hens@abvv.be