Jaarlijks maakt PwC voor de CREG en de drie regionale regulatoren een studie waarin ze de energieprijzen in België vergelijkt met de prijzen in de buurlanden (Nederland, Frankrijk, Duitsland en Verenigd Koninkrijk), zowel voor gezinnen als voor bedrijven. De op 15 mei gepubliceerde studie stelt dat België dit jaar voor beiden doelgroepen een competitieve positie heeft in het Europese landschap.

Naar aanleiding van die studie wordt de Adviesraad van de CREG (Commission for Electricity and Gas Regulation) en de CRB (Centrale Raad voor het Bedrijfsleven) elk jaar om advies gevraagd. De CREG geeft dan op basis van het advies van de Adviesraad en de CRB en op basis van de studie een aanbeveling aan de regering om de energieprijzen in vergelijking met de buurlanden binnen de perken te houden. Dit kent men als de “energienorm”. 

In 2024 slaagden we er nog in overeenstemming een advies te geven aan de CREG, met twee aanbevelingen:

• Een Europese harmonisatie van het energiebeleid en de energieprijzen om het hoofd te bieden aan crisissen, om te vermijden dat lidstaten elkaar beconcurreren op vlak van energieprijzen. 

• De transmissietarieven voor elektriciteit de komende jaren betaalbaar houden voor huishoudens en competitief voor bedrijven. En de geplande investeringen in de transmissienetwerken, die een verdubbeling van die tarieven in 2025 en nog extra stijgingen in de jaren erna zou veroorzaken, op een andere manier te financieren dan via de tarieven.

Transmissietarieven voor bedrijven

Dit jaar slaagden we er echter niet in om een consensueel advies uit te brengen met de Adviesraad en de CRB. In de context van het Arizona-regeerakkoord hadden we twee belangrijke eisen. Deze vielen echter beiden op een koude steen bij de werkgevers. Ten eerste voorziet de Arizona-regering wel in verlaagde transmissietarieven voor elektriciteit voor de energie-intensieve industrie (ter waarde van 126 miljoen euro in 2025 en 165 miljoen euro vanaf 2027), zonder dat ze daarbij iets voor de gezinnen voorziet. Dat betekent dat de Arizona-regering dus maar de helft van onze tweede eis uit het consensuele advies van 2024 heeft ingewilligd, en de gezinnen “vergeet”. 

In deze context eisten we dat er een passage aan het advies zou worden toegevoegd die stelt dat er serieuze voorwaarden moeten worden gehanteerd op vlak van werkgelegenheid, klimaatdoelstellingen, sociale dialoog over de transitie, …

Sociaal energietarief

Ten tweede wil de Arizona-regering het sociaal energietarief “hervormen” richting een forfaitair premiesysteem dat de bescherming voor begunstigden van het sociaal energietarief sterk zou kunnen verminderen. Aangezien de FORBEG-studie (Forum van Belgische Energieregulatoren) net aantoont dat het sociaal tarief een zeer effectief systeem is om kwetsbare gezinnen te beschermen, eisten we een toevoeging in het advies dat de huidige prijsvorming van het sociaal energietarief behouden moet blijven.

Zoals gezegd, botsten beide eisen dus op een veto vanuit de patronale bank, zowel vanuit de hoek van de leveranciers die sterk gelobbyd hebben voor de afbouw van het sociaal energietarief, als vanuit het VBO. In deze context was het voor de syndicale bank onmogelijk om vanuit de Adviesraad en vanuit de CRB een advies aan de CREG uit te brengen.

De tijd dringt

De volgende maanden worden wellicht cruciaal voor beide dossiers. Wat het sociaal energietarief betreft, blijft het ABVV strijden voor het behoud, de versterking en de uitbreiding van het sociaal tarief, en zullen we samen met andere organisaties acties ondernemen om te proberen te vermijden dat het sociaal tarief uitgehold wordt.

Wat de steunmaatregel voor de elektro-intensieve industrie betreft, heeft de Europese Commissie een negatief advies gegeven aan de federale regering. De reden is echter pijnlijk: de Commissie stelt dat de maatregel niet gefinancierd zou mogen worden vanuit de algemene middelen, maar wel vanuit de tarieven van andere gebruikers, wat dus een extra tariefverhoging zou betekenen voor onder meer de gezinnen. De regering zou in september een nieuwe poging ondernemen om groen licht te krijgen van de Commissie. Het ABVV blijft pleiten voor conditionaliteiten op vlak van onder meer klimaatdoelstellingen, werkgelegenheid en sociale dialoog wanneer er steunmaatregelen voor de (energie-intensieve) industrie worden ontwikkeld.  

Daarnaast blijven we uiteraard pleiten voor betaalbare energie voor alle huishoudens, een ambitieuze, snelle en sociaal rechtvaardige energietransitie voor gezinnen, en een verduurzaming van de energie-intensieve industrie met positieve gevolgen voor de werknemers. 

Auteur : sacha.dierckx@abvv.be