De Nationale Bank en het Planbureau tonen in hun voorjaarsprognoses aan dat de regering De Wever haar belangrijkste belofte niet nakomt: een gezond begrotingsbeleid. Terwijl de sociale zekerheid voor onze neuzen geplunderd wordt, loopt de overheid miljarden mis doordat de regering bedrijven ontziet. 

Werkgeversorganisaties en rechtse commentatoren struikelen  bijna over elkaar heen om meer besparingen te eisen. Zo niet komen de ruiters van de Apocalyps aandraven, in de vorm van de kredietbeoordelaars en financiële markten. De crux van een gezonde begroting is ironisch genoeg juist daar terug te vinden: het feit dat ‘big business’, as usual, ongemoeid wordt gelaten.

De toestand van de Belgische begroting werd recent belicht in de lenteprognoses van de Nationale Bank (NBB). De daaropvolgende analyses klinken unisono: de vooruitzichten zijn catastrofaal door de ‘onhoudbare’ vergrijzingskosten en rentelasten. Wat in die analyses over het hoofd werd gezien, staat nochtans ook zwart-op-wit in het rapport van de NBB: de sputterende overheidsinkomsten.

Een verantwoordelijke boekhouder kijkt, zeker in tijden van begrotingsstress, naar de twee zijden van de balans: uitgaven en inkomsten. Opvallend: de cijfers van de NBB tonen aan dat tussen 2024 en 2027 de inkomsten van de federale overheid met bijna 1 procent van het bbp zullen dalen. De staatskas loopt inkomsten mis, en nog niet weinig. Het verlies aan inkomsten is groter dan de besparingen in de primaire uitgaven.

Het begrotingseffect van alle ingrepen in de sociale zekerheid (pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, ziekte ...) en de besparingen in het overheidsapparaat wordt dus simpelweg uitgewist door het verlies aan inkomsten van de federale overheid. Dat verlies aan inkomsten ligt zelfs dubbel zo hoog: 0,8 procent van het bbp tegenover een daling van de primaire uitgaven met 0,4 procent van het bbp in 2027. Zelfs wie beweert het overheidsbudget nu als een goede huisvader te beheren, krijgt dat niet uitgelegd aan zijn kinderen.

Een peperduur cadeau

En het is niet zo dat de inkomsten van de staat over de hele lijn terugvallen tussen nu en 2027. Uit de tabellen van de NBB valt af te lezen dat lagere sociale zekerheidsbijdragen van de bedrijven de hoofdmoot uitmaken. De regering besliste immers om een extra 'competitiviteitsenveloppe' uit te keren. Die kost de staatskas de komende drie jaar alvast meer dan een miljard euro.

Pijnlijk is ook dat de inkomsten uit directe belastingen op de gezinnen de volgende drie jaar stijgen. Ondanks de belofte van een voordelige fiscale hervorming voor de gezinnen, weet u nog? Dat de overheid ondertussen jaarlijks bijna 17 miljard euro aan inkomsten misloopt door gunstige fiscale en parafiscale loonregimes voor werkgevers, hoort u wellicht nooit in de begrotingsanalyses.

Pensioenen of tanks

Wat de begroting ook niet vooruithelpt, maar ondertussen als een voldongen feit wordt beschouwd, zijn de waanzinnige bedragen voor defensie. Er is ons door specialisten allerhande steeds voorgehouden dat de harde keuze tussen sociale uitgaven en defensie-uitgaven (“pensioenen of tanks”), nooit gemaakt zou moeten worden. Er zijn toch andere manieren om defensie te financieren, niet?

Ook daarvan schetst de Nationale Bank een ontluisterend beeld: de besparingen in pensioenen en werkloosheidsuitgaven stemmen nagenoeg precies overeen met de extra middelen die voor defensie worden gevonden tussen nu en 2027. Dat die budgetten rechtstreeks worden toegewezen aan defensie valt niet te traceren, maar van toeval spreken zou naïef zijn.

De Belgische burger verdient een beter begrotingsbeleid. De regering beweert dat ze ‘orde op zaken stelt’, maar liegt de bevolking voor: bij de sociaal meest kwetsbare wordt budgettaire ruimte gevonden, maar de begroting wordt op de lange termijn gehypothekeerd door oneindige budgetten te beloven aan bedrijven en defensie.

Of schuilt er een strategie in een beleid dat logische overheidsinkomsten links laat liggen? In ieder geval betekent het budgettaire beleid dat Bart De Wever (N-VA) in de aanloop naar de volgende verkiezingen, ook als uittredend federaal premier, opnieuw dezelfde plaat zal kunnen afspelen: ‘België werkt niet.’

Auteur: lars.vandekeybus@abvv.be