De wet houdende diverse arbeidsbepalingen van 3 oktober 2022 bevat naast een resem andere onderdelen, ook de hoofdstukken ‘Opleidingsplannen’ en ‘Monitoring van de oorzaken van de tekorten aan arbeidskrachten’.

Uit de binnen de Nationale Arbeidsraad ontvangen analyses van de diensten van de FOD WASO over de uitvoering van de twee voormelde hoofdstukken, blijkt duidelijk de meerwaarde van de inbreng van de FOD WASO voor de sociale partners en het beleid.

Opfrissing reglementering

Het hoofdstuk ‘Opleidingsplannen’ komt er samengevat op neer dat werkgevers met 20 of meer werknemers jaarlijks een opleidingsplan dienen op te stellen waarbij bijzondere aandacht dient te gaan naar knelpuntberoepen.

Een afschrift van het opleidingsplan wordt bezorgd aan de diensten van de FOD WASO. De sectorale sociale partners kunnen minimale voorwaarden vaststellen waaraan het opleidingsplan dient te voldoen.

Het hoofdstuk ‘Monitoring van de oorzaken van de tekorten aan arbeidskrachten’ (i.e. problematiek van de knelpuntberoepen) stelt dat sectoren zich om de twee jaar moeten buigen over beroepen waarvoor geen of moeilijk geschikte kandidaten worden gevonden. Ze kunnen hiervoor een beroep doen op de door de regio’s vastgestelde lijsten met knelpuntberoepen, maar kunnen ook zelf een lijst opstellen voor hun sector.

Concreet is het de bedoeling dat ze de oorzaken aanduiden en een advies opstellen met remediëringsmaatregelen.

De lijst, oorzaken en het advies worden bezorgd aan zowel de federale als de regionale ministers van werk.

Inbreng FOD WASO

Zowel op het vlak van opleidingsplannen als de problematiek van de knelpuntberoepen blijkt de implicatie van de FOD WASO een duidelijke meerwaarde. Zo hebben de diensten van de FOD WASO een analyse gemaakt van de sectorale cao’s inzake opleidingsplannen. 

Waarbij eerst en vooral benadrukt dient te worden dat de reglementering de sectoren niet verplicht om dergelijke cao’s af te sluiten. 

Uit die overkoepelende analyse blijken zaken die relevant zijn voor zowel het interprofessionele niveau (evaluatie van de wetgeving) als het sectorale (inspiratie sectoren) en ondernemingsniveau.

Sterker sociaal overleg

Zo blijkt dat bepaalde sectoren in vergelijking met de reglementering een sterkere rol geven aan het sociaal overleg inzake opleiding(splannen). 

Tot zelfs een sector die de drempel voor het opstellen van opleidingsplannen verlaagd heeft naar 15 werknemers (en andere sectoren die aanbevelen om het toepassingsgebied uit te breiden). En de vaststelling dat een aantal sectoren een specifieke regeling uitgewerkt heeft met de toebedeling van een centrale rol aan het sectoraal opleidingsfonds.

Juridisch-technisch blijkt ook dat de datum van opmaak van de sectorale cao’s heel belangrijk is. Gezien deze ten laatste tegen 15 september van het voorgaande jaar dienen opgemaakt te zijn om nog van toepassing te kunnen zijn.

Sectorale lijst knelpuntberoepen

Ook de analyse van de rapporten inzake tekorten aan arbeidskrachten toont het belang van de inbreng van de diensten van de FOD WASO. Uit die overkoepelende analyse kunnen lessen getrokken worden die relevant zijn voor zowel het interprofessionele niveau (evaluatie van de wetgeving) als voor de sectorale sociale partners.

Zo wordt er door sectoren effectief geopteerd voor een eigen lijst knelpuntberoepen in plaats van de regionale lijsten.

Beleidsadviezen die ingaan tegen regeringsbeleid

Het overzicht van de door sectoren aangehaalde oorzaken van de arbeidskrapte biedt een meerwaarde voor het nemen van beleidsmaatregelen ter remediëring van de arbeidskrapte. 

De oplijsting van beleidsadviezen aan regionale én federale overheden is zeer nuttig, zowel voor de adviezen die zijn opgenomen en federaal kunnen uitgewerkt worden, als om de aanbevelingen die niet terugkomen. 

Het valt op dat een reeks maatregelen die beleidsmatig naar voor geschoven worden in het teken van arbeidskrapte (flexi-jobs, langer werken, ..) niet figureren in de rapporten die toch de krapte willen aanpakken. 

Belang van opleiding en afstemming sectorale initiatieven

Ook worden veelvuldig eigen sectorale initiatieven vermeld, en blijkt uit de eigen initiatieven dat veel belang gehecht wordt aan opleiding (versterking opleidingsrecht, faciliteren van het opmaken en realiseren van bedrijfsopleidingsplannen, opleiding als oplossing voor bedrijfsinterne mobiliteit en kennisoverdracht).

Net als overigens uit de aanbevelingen naar de sector zelf toe. Uit het samen bekijken van de eigen initiatieven, blijkt dat quasi al die eigen initiatieven (in het bijzonder mediacampagnes) zich richten op het bereiken van jongeren. 

Dat wijst op de meerwaarde van afstemming tussen sectoren om te vermijden dat de ingezette middelen elkaar tegenwerken.

Onbegrijpelijke houding werkgeversorganisaties

Bovenstaande voorbeelden tonen duidelijk de meerwaarde aan van de inbreng van de diensten van de FOD WASO.

Voor de werkgeversorganisaties bleek het evenwel onmogelijk om die meerwaarde ook te erkennen in een advies van de Nationale Arbeidsraad. Hetgeen ten zeerste te betreuren valt.

De werkgeversorganisaties ijveren er ronduit voor om zowel de verplichting tot het bezorgen van een afschrift van de opleidingsplannen aan de FOD WASO, als de monitoring van de oorzaken van de tekorten aan arbeidskrachten af te schaffen.

Dit alles onder de noemer van ‘administratieve vereenvoudiging’. 

Dat hierdoor belangrijke en objectieve info voor zowel het beleid als de sociale partners op interprofessioneel, sectoraal en ondernemingsniveau niet langer beschikbaar wordt, zal hen blijkbaar worst wezen.

We mogen hopen dat in fine het gezond verstand zal zegevieren. En we roepen de diensten van de FOD WASO alleszins op om het maken van analyses verder te zetten en deze te blijven bezorgen aan de Nationale Arbeidsraad.

Auteur: lander.vanderlinden@abvv.be