De regering-BDW-Bouchez kondigt aan grote voorstander te zijn van het sociaal overleg. Uit het regeerakkoord blijkt dit alles behalve. In wat voorligt tot 2029 zit niet eens een kader om sociaal overleg te kunnen doen slagen.

Sociaal overleg heeft als doel te komen tot evenwichtige akkoorden met een win-win voor beide banken, voor werknemers en werkgevers, en zo te zorgen voor stabiliteit. In het ideale scenario worden grote hervormingen voorgesteld of gerealiseerd op basis van een gedeelde visie. Die gedeelde visie kwam tot uiting in interprofessionele akkoorden waar zowel elementen van koopkracht, flexibiliteit en eindeloopbaan werden opgenomen. Sinds het gemorrel aan de loonnormwet in 2017 is dat evenwicht verdwenen. De vakbonden starten met steentjes in de schoen terwijl de werkgevers een duwtje in de rug krijgen. Dat is nu opnieuw zo.

Ongelijke start

De loonnormwet wordt niet aangepast en we starten de loononderhandelingen met een nulmarge. 

De regering voorziet een verhoging van de maaltijdcheque en een budget om de fiscale aftrek voor de bedrijven te verhogen. Maar wie echt het sociaal overleg hoog in het vaandel draagt, voorziet een budget om sociale akkoorden te financieren, zonder dat vooraf in te vullen. Het regeerakkoord-De Wever-Bouchez doet het omgekeerde: als een sociaal akkoord een kost met zich meebrengt, dan vraagt de regering om er vooraf evenwaardige compenserende maatregelen in op te nemen.

De welvaartsenveloppe ter verbetering van de sociale uitkeringen, waarover de sociale partners om de twee jaar een verdeling mogen voorstellen, wordt leeggemaakt t.e.m. 2029. Over een lege enveloppe hoef je niet te onderhandelen. 

Resultaten negeren

Als je iets echt belangrijk vindt, dan negeer je het resultaat er niet van.. Dat is nochtans wel wat er gebeurt: de regering breekt in op tal van afspraken die gemaakt worden via interprofessionele  of sectorale cao’s. Zo wordt voorzien dat SWT (vroegere brugpensioen) niet meer kan vanaf de dag van het regeerakkoord (behalve voor reeds aangekondigde herstructureringen en voor medisch SWT). SWT wordt in belangrijke mate uitgewerkt  via collectieve arbeidsovereenkomsten die op vandaag nog lopen. De politiek plaatst zich dus boven het resultaat van sociaal overleg, de interprofessionele collectieve arbeidsovereenkomst.

Ook in de pensioenen gaat het die richting uit. De besparingen in de pensioenen zijn ongezien. Het vervroegd pensioen wordt voor 4/10 werknemers uitgesteld. De malus zal het wettelijk pensioen van vele werknemers drastisch verlagen. Het ambtenarenpensioen wordt afgebouwd richting de lage wettelijke pensioenen van werknemers. De pensioenregelingen voor zware beroepen voor ambtenaren worden afgeschaft en de vrouwen betalen de prijs door de beperking van gelijkgestelde periodes tot maximum 20% van de loopbaan. Elke onrechtvaardigheid die we aanstippen wordt aan door de regering weggewuifd richting een enveloppe van 500 miljoen euro waarover sociale partners zich mogen uitspreken. In de budgettaire tabel is die enveloppe eigenlijk al aan andere zaken toegekend. De roep van het onderwijs werd gehoord en dat is goed, maar dit  wordt aangerekend op de enveloppe voor de sociale partners. Ook het meetellen van het eerste loopbaanjaar voor het vervroegd pensioen, moet hiermee geregeld worden. De vraag is ook hier wat er echt overblijft om te onderhandelen. 

Verder toont de regering haar zogezegde appreciatie voor sociaal overleg ook nog door de ontslagbescherming voor niet-verkozenen in de sociale verkiezingen  drastisch te verlagen waardoor de sociale democratie op de werkvloer ondermijnt wordt. Tenslotte worden onderhandelingsmogelijkheden over domeinen die tot de kern van het arbeidsleven behoren  drastisch afgebouwd of volledig geschrapt (overuren, nachtarbeid ...). 

Stappen zetten is moeilijk

Met zijn uitspraken dat de vakbonden nog geen euro welvaart hebben gecreëerd, toont Bouchez alvast zijn appreciatie over sociaal overleg. Misschien kunnen andere regeringsleden hem een basisles of handboek economie cadeau doen: een vakbond zorgt voor koopkracht, koopkracht zorgt voor consumptie, consumptie voor jobs. Bovendien staan in de ranglijst van meest welvarende landen nét die landen bovenaan waar vakbonden het meest actief zijn.

Wij als ABVV vinden het sociaal overleg essentieel en willen dat dit werkt. Maar daarvoor is er een evenwichtig kader nodig waar alle deelnemers gelijk aan de start komen. Er werden stenen in onze schoenen gelegd. Stappen zetten wordt dan erg moeilijk.

Auteur: celien.vanmoerkerke@abvv.be