Op dinsdag 17 december 2024 brachten de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad een unaniem advies (nr. 2.435) uit over het ‘Multi Annual National Control Plan’ (MANCP),een controleplan gespreid over vijf jaar voor de sociaal inspecteurs van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten (AD TSW) en de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW). Het advies kan hier geraadpleegd worden.

De oefening bestaat erin om op basis van objectieve en meetbare criteria, prioriteiten vast te stellen die de komende jaren op de inspectiediensten moeten worden toegepast, rekening houdend met een risico-evaluatie en de beschikbare inspectiecapaciteit. Het document focust daarom op wat ‘proactieve’ onderzoeken wordt genoemd, d.w.z. inspecties waarvoor er geen onmiddellijke of directe reden is om inspecties uit te voeren maar die worden uitgevoerd op basis van empirische elementen. Het gaat met andere woorden over inspecties die door de FOD WASO worden gepland op basis van verschillende gegevens. Het plan omvat op herhaald verzoek van de sociale partners ook zogenaamde ‘reactieve’ onderzoeken, d.w.z. inspecties waarvan de oorsprong buiten de administratie zelf ligt, via een ontvankelijke klacht, een melding van andere administraties ... In het plan is 93 procent van de onderzoeken opgenomen.

De inhoud focust op zes programma’s: 

1. Het waakzaamheidsprogramma voor het bepalen van de non-conformiteiten en een beeld van de situatie binnen de sectoren; 

2. Het handhavingsprogramma met een gerichte opsporing binnen een top 20 van prioritaire sectoren, gebaseerd op de resultaten van de risico-evaluatie;

3. Het thematisch handhavingsprogramma met aandacht voor bepaalde thema’s zoals uitzendarbeid, inspecties op bouwplaatsen, jaarlijkse campagnes, enzovoort; 

4. Het opstellen van een lijst met hoogrisico-ondernemingen die tweemaal per jaar zullen worden geïnspecteerd;

5. De wettelijke verplichte inspecties vanuit de Europese Unie (visserijsector);

6. De opbouw van een reserve om in te spelen op beleidsvragen, crisissituaties en (lokale) fenomenen.

Het plan verwijst ook naar en is afgestemd op het jaaractieplan van de SIOD (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst, de strategische koepel voor alle inspectiediensten) en beantwoordt zo eveneens aan een vorig verzoek van de sociale partners. 

Na nogmaals te hebben gewezen op het belang van de rol van de sociale inspectie in het algemeen en de noodzaak om een evenwicht te vinden tussen preventie en sanctionering, heeft de Nationale Arbeidsraad zich met name uitgesproken over de volgende elementen:

1. De adviesaanvragen zouden eveneens een evaluatie van het voorgaande MANCP moeten omvatten (zodat tijdelijke conclusies kunnen getrokken worden) en de toekomstige plannen zouden ook de tendensen en resultaten moeten bevatten die al kunnen getrokken worden vóór het einde van de 5 jaar; 

2. De Raad herhaalt zijn historische vraag om de reële inspectiecapaciteit te verhogen en betreurt dat we ons momenteel, in plaats van een verhoging mee te maken, eigenlijk in een logica bevinden om het natuurlijke afvloeiingen te neutraliseren. Bovendien herhalen de sociale partners dat de nieuwe inspecteurs voldoende en passend moeten opgeleid worden; 

3. De sociale partners herhalen hun vraag om in het MANCP een opleidingsstrategie voor de sociaal inspecteurs op te nemen, teneinde niet enkel te beantwoorden aan de kwantitatieve bezorgdheid (voldoende sociaal inspecteurs), maar ook aan de kwalitatieve bezorgdheid (sociaal inspecteurs die voldoende en voortdurend opgeleid zijn in nieuwe trends en fraudefenomenen); 

4. Er moet voldoende en bijzondere aandacht worden besteed aan de bestrijding van discriminatie waarvan het verband met sociale fraude niet langer moet worden bewezen (empirische gegevens om de sectoren en ondernemingen te isoleren ontbreken echter nog, maar er wordt aan gewerkt; de Raad heeft gevraagd om op de hoogte te worden gehouden).

Auteur: hugues.ghenne@abvv.be