Record gebroken! In twintig jaar tijd is de stroom van overheidssubsidies naar bedrijven bijna verdubbeld. Terwijl de regering op zoek is naar 10 miljard euro om het gat tussen de overheidsinkomsten en -uitgaven te dichten, wijst de Nationale Bank van België (NBB) in een nieuw rapport op een absoluut record aan subsidies aan bedrijven. Wij eisen de stopzetting van deze buitensporige uitgaven. Subsidies moeten gericht zijn en alleen worden toegekend wanneer ze werkgelegenheid creëren en de economie stimuleren. Overheidsgeld hoort geen zakgeld te zijn voor bedrijven. Een evaluatie van het systeem dringt zich op.

Het zonet gepubliceerde rapport leert dat er nooit eerder zo veel subsidies naar bedrijven gingen: België geeft jaarlijks maar liefst 25 miljard euro subsidies en investeringssteun aan bedrijven. Dat is 4,1% van het bbp, bijna een verdubbeling sinds 2000. Geen enkel buurland komt in de buurt. Zo geeft Nederland amper 1,6% van het bbp uit aan bedrijfssubsidies.

“De subsidiestroom naar bedrijven bleef vooralsnog vakkundig uit beeld, maar nu kan het licht van de zon niet langer ontkend worden”, zegt Bert Engelaar, algemeen secretaris van het ABVV. “In budgettair krappe tijden is het onverantwoord niet te kijken naar de bedrijfssubsidies wanneer die het dubbel bedragen van het budget voor alle ziekte-uitkeringen in België, hét domein waarop Arizona nog ruimte ziet voor besparingen.”

De stijging van de bedrijfssubsidies is hoofdzakelijk te wijten aan de stijging van de loonsubsidies, goed voor twee derde van de bedrijfssubsidies. Op twintig jaar tijd verviervoudigde de massa aan loonsubsidies. Bedrijven krijgen o.a. een loonsubsidie voor ploegenarbeid, nachtarbeid én overuren. Met geld van de gemeenschap subsidiëren we massaal ongezond werk, terwijl het aantal burn-outs piekt.

Aangezien de effectiviteit van de loonsubsidies nog nooit is aangetoond, pleit het ABVV voor een grondige evaluatie. Het is geen toeval dat het Rekenhof in 2023 nog aangaf dat “er nauwkeurige, concrete en meetbare doelstellingen moeten gekoppeld worden aan de subsidie” en dat er “betere controles moeten komen, in het bijzonder voor de loonsubsidies voor nacht- en ploegenarbeid, overuren en R&D”. Het valt wel erg op: de opmerkelijke stijging van de winstmarges van bedrijven tussen 2000 en 2024 stemt voor de helft overeen met de stijging van de loonsubsidies.

“Voor wat, hoort wat. We eisen dat deze overheidsmiddelen efficiënt ingezet worden, niet om winsten extra te verhogen maar wel om jobs te creëren”, aldus Bert Engelaar. “Een grondige evaluatie van de sterkst stijgende overheidsuitgave van de afgelopen decennia kan volgens onze inschatting tegen 2029 al gauw één miljard opleveren.”

Ter herinnering: als loonsubsidies en patronale bijdrageverminderingen worden meegerekend, zijn de loonkosten bij ons sinds 1996 met 2,4% trager gestegen dan in de buurlanden.