Op basis van de wet op de loonnorm stelt het secretariaat van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) een loonmarge van 0% vast voor 2025-2026. Na vier jaar van stilstand op het vlak van lonen ontzegt de loonnormwet de werknemers ook voor de komende twee jaar ieder perspectief om mee de vruchten te plukken van de economische groei. 

Hoge winstmarges

Nochtans blijft de winstgevendheid van de bedrijven na een piek in 2022 boven het historisch gemiddelde. Dat hoge gemiddelde wijst erop dat in vele sectoren ruimte is voor loonsverhogingen.  Al jaren volgen de lonen immers niet langer de productiviteitsstijging in onze economie. De wet maakt het echter onmogelijk voor de sectoren om loonsverhogingen in lijn met die productiviteitsstijging te onderhandelen.

Gemanipuleerd cijfer

Bovendien is de berekening van het loonverschil tussen België en de buurlanden fout. De CRB houdt bij de bepaling van de zogenaamde ‘loonkostenhandicap’ geen rekening met maatregelen die de loonkosten voor de werkgevers verlagen: de patronale bijdrageverminderingen en de loonsubsidies worden niet in rekening genomen. Wordt de berekening wel correct gemaakt, lijkt dat we in 2023 een loonvoorsprong hadden van 2,4% ten opzichte van onze buurlanden. Dit levert dus een heel ander beeld dan wat de loonnormwet laat uitschijnen! De lonen in ons land zijn sinds 1996 2,4% minder snel gestegen dan in de buurlanden.

Onderhandelingsruimte nodig

Kunnen onderhandelen over een echte marge, zou in het bijzonder werknemers met lage lonen extra ademruimte kunnen geven. Zij merken de hogere kosten het meest, omdat de prijzen van producten zoals energie, voedsel en wonen, die het meest zijn gestegen, een groter deel van hun uitgaven vormen.  
Dat de loonnormwet geen ruimte laat voor loononderhandelingen is ook schrijnend gezien de blijvende krapte op de arbeidsmarkt. Normaliter zou die krapte op zijn minst moeten leiden tot betere lonen voor schaarse profielen.  

Voor de vakbonden is de conclusie duidelijk: de wet op de loonnorm moet worden hervormd, zoals we al sinds 2017 vragen. Zonder een herziening van deze wet hypothekeert de fictieve 0-marge de onderhandelingen over een interprofessioneel akkoord. Werkgevers hoeven immers niet eens te onderhandelen om hun doelstellingen te bereiken. Voor werknemers is er geen perspectief, alleen volgehouden loonmatiging.