"Ons land is een welvarend land. Om aan toekomstige uitdagingen te voldoen is er nog wel wat marge. Maar daarvoor moet je weten waar het geld zit", stelt Miranda Ulens, algemeen secretaris van het ABVV, in een opiniestuk in Knack. "Een vermogenskadaster kan, er is enkel politieke moed nodig."

Na de verkiezingen van 9 juni zal er geld gevonden moeten worden. Dat zal dus niet gebeuren ten nadele van gewone mensen zoals Pedro, Mieke of Ahmed. Wel bij de rijkere Belgen zoals Marc Coucke of Fernand Huts. Volgens een recente enquête van Knack, Trends en Kanaal Z wil  72,5% van de Vlamingen vermogen zwaarder belasten. Van een draagvlak gesproken!

Om een vermogensbelasting door te voeren, moet er een vermogenskadaster komen. Dat is geen onhaalbare piste, zoals  door sommige partijvoorzitters geopperd werd op het eerste verkiezingsdebat van vorige week.

Liberaal idee

We weten niet precies hoe oneerlijk rijkdom in België verdeeld is. Eerder stelde onderzoek dat de rijkste 10% ongeveer 40% van al het vermogen bezit, en de rijkste 1% zelfs 12%, maar een compleet beeld hebben we nog niet. Ondertussen zou volgens nieuwe statistieken van de ECB de rijkste 10% zelfs 55% van het netto vermogen bezitten.

Eventjes terug in de tijd, naar het jaar 2000. Het idee van een vermogenskadaster werd toen nog als iets onontkoombaar voorgesteld door de PRL, de toenmalige Franstalige liberalen. Liberaal staatssecretaris voor Financiën Alain Zenner verklaarde toen in De Standaard dat er, “bijna vanzelf” , een vermogenskadaster zou komen door de digitalisering. Tja, het kan verkeren.

In 2014 dan. De toenmalige gouverneur van de Nationale Bank Luc Coene hield in De Markt op VRT een pleidooi voor een belasting op vermogens. Hij maakte daarbij gewag van een vermogenskadaster. Dat was volgens hem geen probleem, aangezien heel wat informatie over vermogens, zoals immobiliën en andere activa nu al bekend zijn bij verschillende overheidsdiensten. “Het zou dus enkel kwestie zijn van die gegevens aan elkaar te linken”, dixit Coene.

Zoektocht naar middelen

Dit is ondertussen 10 jaar geleden, en het is er nog steeds niet. Tax-on-web voor vermogens blijft toekomstmuziek. Toch is dit politieke idee geen onhaalbare kaart. Tegenstanders stellen dat vermogen al ‘voldoende belast wordt’, dat ‘vooral de middenklasse’ het zou ontgelden en dat de superrijken ‘kapitaalvlucht zouden plegen.’ Het risico bestaat, maar wordt sterk overschat. Zo werd bijvoorbeeld de vrees dat een vermogensbelasting tot grote kapitaalvlucht zou leiden, onlangs opnieuw ontkracht door onderzoek van het Amerikaanse gerenommeerde National Bureau of Economic Research.

Ten eerste, laat je niet vangen door de rechtse retoriek. Ironisch genoeg zijn het vaak rechtse partijen, van Open Vld tot N-VA, die om een vermogenstoets vragen, om daarmee een sociale huurder te controleren. Dan is het geen probleem om de privacy te grabbel te gooien. Maar kijk, als het gaat over de grote vermogens, dan is ofwel de ophef groot, of ze blijven verdacht stil.

Ten tweede, het is nu meer dan ooit nodig. De nieuwe Europese begrotingsregels dreigen ons land te dwingen om miljarden te zoeken en te vinden. Ze moeten nog definitief worden goedgekeurd, maar toch. Open Vld, Vlaams Belang en N-VA willen bovendien besparen in de pensioenen en de zorg. Ten nadele van de gewone burger dus.

Politieke moed

Ten slotte, België is welvarend: het is tijd om het geld te halen waar het zit. Tot nu toe hebben we geen belasting op grote vermogens omdat conservatieve politici dwars liggen. Het is toch logisch: om eerlijk belasting te heffen, moeten we weten wie wat heeft. En dat weten we grotendeels al: er wordt meer info gedeeld over financiële bezittingen en we weten wie de eigenaars zijn van landerijen en gronden.

Dé belangrijkste gegevens die we nodig hebben zijn dus voorhanden. Als je ze in soort kruispuntbank giet, dan zijn we al een heel stuk verder. Hans D’Hondt, de voormalige topambtenaar van Financiën, gaf het vorige jaar in zijn afscheidsinterview met De Tijd ook al met zoveel woorden toe: alle puzzelstukken liggen klaar, ze hoeven maar gelinkt te worden.

Uiteraard moet dit alles gebeuren met het recht op privacy. De overheid moet niet aan elke deur gaan kloppen om te zien hoeveel Picasso’s je hebt hangen. Maar er is dus een stevig draagvlak voor, het idee bestaat al langer, en er is grote, geconcentreerde rijkdom in ons land aanwezig. Enkel de politieke moed ontbreekt. Een vermogenskadaster vormt de broodnodige basis voor een effectieve en efficiënte vermogensbelasting.