Iedereen moet zich veilig en gerespecteerd voelen op de werkvloer. Enkel dan kan je spreken van een gezonde werkomgeving. Helaas is dat vandaag, ook in ons land, niet altijd het geval. Naar aanleiding van de Internationale Dag Tegen Geweld op Vrouwen op 25 november, roept het ABVV op om seksisme te stoppen en van elke werkvloer een zone zonder geweld te maken.   

Liever een beer

Meer dan vroeger is er aandacht voor seksisme en gendergerelateerd geweld, geweld gericht tegen een vrouw omdat ze vrouw is of geweld dat vrouwen buitenproportioneel treft, en de gevolgen voor de slachtoffers of mikpunten. Denk maar aan de bewegingen #metoo, #balancetonporc, of #manvsbear. 

Onder die laatste hashtag ging de vraag wereldwijd rond wie je als vrouw alleen in een bos liever tegen het lijf loopt: een man of een beer? Heel wat vrouwen antwoorden dat ze liever geconfronteerd worden met een roofdier. Valt de beer aan, dan ga je dood. Haalt een onbekende man zich iets in z’n hoofd, dan weet je niet wat je te wachten staat. Vrouwen van over heel de wereld haalden hetzelfde aan: wanneer je aangevallen werd door een beer zal niemand vragen of je rok te kort was, of je het beest uitdaagde, of je er stiekem van genoten hebt, of we rekening moeten houden met de reputatie van de beer.

Het gaat veel verder dan symboliek. Vrouwen zijn systematisch slachtoffer van fysiek geweld. De daders die door vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld worden genoemd, zijn bijna allemaal mannen. Eén op vijf vrouwen die in België wonen (19,1%) geeft aan vanaf de leeftijd van 15 jaar het slachtoffer te zijn geweest van minstens één vorm van geweld door een niet-partner.

Geweld is onaanvaardbaar. Het moet stoppen. Daar zijn we het allemaal over eens. Maar onder ‘geweld’ begrijpen we niet allemaal hetzelfde. Ook seksistische opmerkingen zijn kwetsend, vijandig en emotioneel gewelddadig. Vaak gaat intimidatie vooraf aan agressie. 

De problematiek wordt zwaar onderschat. 9 op de 10 antwoord ‘niet zo vaak’ of ‘zelden’ op de vraag “Hoe vaak denkt u dat seksuele intimidatie voorkomt op uw huidige werkplek of op uw laatste werkplek?” Maar intussen wordt 1 op de 3 vrouwen minstens één keer in haar leven het slachtoffer van seksuele intimidatie op het werk. En bijna 8 op de 10 vrouwelijke slachtoffers maken melding van seksuele intimidatie op het werk door een man of uitsluitend mannen. Zowat de helft, 45,9% van de vrouwen tussen 18 en 29 jaar is in haar leven het slachtoffer geweest van seksuele intimidatie op het werk.

Toch blijft het aantal klachten en veroordelingen wegens seksistisch gedrag in bedrijven zeer laag. Nochtans weet twee op drie werknemers waar men terecht kan op het werk, en twee op drie heeft een contactpersoon in het bedrijf. De reden voor het lage aantal meldingen zijn angst, de moeilijkheid om bewijzen te verzamelen, en het feit dat seksisme en vrouwenhaat nog steeds op grote schaal aanwezig zijn en (oogluikend) toegelaten worden op de werkvloer.

Hier ligt de grens

Drie op de vier werknemers geeft echter aan geen training te krijgen rond seksuele intimidatie op het werk (bijv. wat te doen als omstaander?). Als vakbond zien we hier dan ook een groot werkpunt. 

Worstel je zelf met de vraag of bepaald gedrag op de werkplek toxisch is voor de persoon die het ondergaat? Maak dan gebruik van de ABVV-geweldmeter. 

Gedrag in de groene zone van de geweldmeter, is aanvaardbaar. Van zodra je in de gele zone komt, is er een probleem. Zo zijn bijvoorbeeld opmerkingen over iemands uiterlijk gelijk aan een seksistische en vijandige werkomgeving.

Denk maar aan deze voorbeelden. “Ben je weer emotioneel? Het is zeker weer die tijd van de maand.” “Zorg jij voor het verslag? Dat is echt iets voor jou.” “Leuk dat je meedoet, maar dit project vraagt wat meer leiderschap.” “Een vrouw in jouw functie? Je hebt zeker connecties aan de top.”

Hoe dichter de kleur bij rood staat, hoe ernstiger de feiten zijn en ze gemeld moeten worden.

Zone zonder geweld

Gebruikmakend van de geweldmeter, van gezond verstand en wat inlevingsvermogen, moet het mogelijk zijn om van elke werkplek een zone zonder geweld te maken. 

Het is belangrijk om direct in te grijpen in een situatie die je seksistisch vindt. Als een opmerking je niet bevalt, wees dan niet bang om dat te zeggen en vraag de persoon om dit soort gedrag tegenover jou niet meer te herhalen. Als een collega het slachtoffer is van seksisme, kom dan voor haar op. Durf je niet meteen het probleem te benoemen, grijp dan in door voor afleiding te zorgen, of het gesprek een andere wending te geven of het mikpunt te steunen door fysiek aanwezig te blijven zodat de dader niet alleen is met het slachtoffer. 

Wij raden aan om van alle opties gebruik te maken. Als het seksistisch gedrag blijft duren, breng dan je werkgever, vakbondsvertegenwoordiger/delegee, de vertrouwenspersoon, een lid van het Comité voor Preventie en Veiligheid op het Werk, en/of de preventieadviseur op de hoogte. Je kan de feiten ook melden aan het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen ( tel. 0800/12 800 of vul dit meldingsformulier in) of aan het ABVV via het meldpunt discriminatie. 

Doe mee

• Hang de affiche ‘Zone zonder geweld – stop seksisme’ op. Download de affiche met vermelding van de Dag Tegen Geweld op Vrouwen of download de tijdloze affiche zonder die vermelding.
• Gebruik en verdeel de geweldmeter – download pdf
• De geweldmeter bestellen? Mail het ABVV-genderdepartement gendermainstreaming@abvv.be  
• Betoog mee op 24/11 in Brussel

Bron

Alle cijfers uit dit artikel komen uit de in april 2024 gepubliceerde studie ‘Gendergerelateerd geweld in België - Kerncijfers van de Europese enquête over geweld tegen vrouwen en andere vormen van interpersoonlijk geweld (EU-GBV, 2021-2022)