14 juni 1921, een keerpunt in de syndicale geschiedenis: de wet-Wauters voerde de achturendag in. We willen niet teveel stilstaan bij het verleden, maar wel een blik op de toekomst werpen. Zoals gekend streeft het ABVV naar 32u werkweek als het nieuwe voltijds, wat zou neerkomen op opslag voor deeltijdse werknemers en ‘meer vrije tijd’ voor wie nu voltijds werkt. Want laat er geen twijfel over bestaan, de strijd om tijd is nog steeds actueel.

Om te beginnen, is tijd nog altijd een klasseproduct. 100 jaar geleden ging de vrijetijdsklasse jagen, nu neemt die een sabbatical. De meest gefortuneerden en machtigen hebben altijd tijd gehad, voor de gewone man is dat verre van evident. De achturendag betekende de doorbraak voor de vrije tijd van modale arbeiders. Het is niet toevallig dat er toen bijzonder veel wieler- en voetbalclubs werden opgericht. Toch is die democratisering van vrije tijd verre van voltooid. Denk maar aan de alleenstaande ouder die zich geen tijdskrediet kan permitteren. Ook nu is tijd nog altijd een spiegel van ongelijkheid.

Daarnaast is er een acuut probleem van werkbaar werk. Minder dan de helft van de Vlaamse werknemers heeft een werkbare job. Die werkbaarheid loopt bovendien de laatste jaren systematisch achteruit. In 2016 waren er voor het eerst meer langdurig zieken dan officiële werklozen. Laat ons eerlijk zijn, er zijn veel jobs die je eigenlijk niet voltijds kan volhouden tot de pensioenleeftijd. Veel werkgevers erkennen dat en geven werknemers deeltijdse contracten. Denk aan de schoonmaak. De werkende klasse betaalt zo zelf voor zijn werkbaar werk en dat is een schande. Een kortere voltijdse norm moet de hele loopbaan behapbaar houden.

Bovendien is de voltijdse norm te weinig aangepast is aan de tweeverdienersrealiteit. Veel moeders werken deeltijds om betaald werk te kunnen combineren met zorg en huishoudelijk werk. Huishoudelijk werk dat niet gelijk verdeeld wordt in het gezin en waarbij het vaak de vrouw is die deeltijds werkt. Die deeltijdse banen betalen ze cash met een lager loon, minder carrière en later een lager pensioen. De voltijdse 32 urenweek moet de arbeidstijd de 21ste eeuw binnenloodsen, ook wat dit aspect betreft.

Het is zeer merkwaardig dat de technologische evoluties zich zo snel opvolgen en dat deze stijgende productiviteitsgroei steeds minder ten goede komen aan de werknemers. Productiviteitsgroei is één element in de betaalbaarheid, anderzijds zouden ook heroriënteringen van de huidige bijdrageverminderingen in de sociale zekerheid kunnen helpen. Los echter van de mogelijke argumenten over de betaalbaarheid, moeten we als ABVV durven gaan voor wat wij rechtvaardig achten. 100 jaar geleden was de 8-urendag ook niet betaalbaar en toch is de wereld niet vergaan bij de invoering ervan!

Nu net als 100 jaar geleden zullen we die 32 urenweek niet cadeau krijgen. Voor de achturendag is ruim 30 jaar actiegevoerd. Herinner jullie, sinds 1 mei 1890 was de Dag van de Arbeid een jaarlijkse strijddag voor de achturendag. Oorspronkelijk met weinig succes trouwens. Rond 1900 was de achturendag de spreekwoordelijke uitzondering op de regel. Grote verandering kwam er pas met de Eerste Wereldoorlog. De Groote Oorlog baarde de achturendag. Kortom, je hebt soms een crisismoment nodig om de bakens te verzetten. De coronacrisis kan zo’n keerpunt zijn.

Het ABVV zette hogere minimumpensioen en hogere minimumlonen al prominent op de agenda. Hopelijk kan de coronacrisis de strijd voor de 32 urenweek nieuw lezen inblazen.