Het is hoog tijd voor een samenleving waar ruimte is voor tijd en waar niet langer de deadline regeert maar de menselijke maat. Extra verlof en een echte kortere voltijdse werkweek bieden de uitweg.

Miranda Ulens, algemeen secretaris van het ABVV, breekt in een opiniestuk in De Morgen een lans voor een week meer wettelijk verlof en arbeidsduurvermindering.

Geef mensen meer tijd

De arbeidsmarkt kraakt, burn-outs blijven een hardnekkig kwaad, zeker ook bij jonge werknemers. De balans tussen werk en privé blijft vaak een onbereikbaar ideaal. De prestatiedruk is allesverslindend. De agenda raakt volgepropt, e-mails stapelen zich op, en targets moeten gehaald worden. Tel daarbij de dagelijkse logistieke uitdagingen: kinderen van school halen, fileleed of een onverwachte ziektedag. Voor je het weet, ben je een wandelend stresskanon.

Daarom, geef mensen meer tijd. Tijd om te herstellen van hectische werkdagen. Tijd om even niets te doen, zonder schuldgevoel. Extra tijd om een wandeling te maken, een boek te lezen of simpelweg niet gejaagd te zijn.

Meer ruimte

Die ruimte begint bij een vijfde week betaalde vakantie. Geen overbodige luxe, maar een bittere noodzaak. In België blijft het wettelijke minimum steken op twintig dagen per jaar, terwijl Frankrijk en de Scandinavische landen al lang de kaap van de vijf weken hebben gerond. 

Twintig verlofdagen is simpelweg niet genoeg als je werk duurzaam en leefbaar wilt maken. 
Meer vakantie is geen franje, maar een noodzakelijke stap naar een leven dat meer in balans is.

Volgend jaar bestaat de vierde vakantieweek een halve eeuw. Tijd om een stapje verder te gaan: op naar een vijfde week extra vakantie. Het is betaalbaar als je stapsgewijs te werk gaat en je vooral inzet op een inhaalbeweging voor wie nog geen 25 dagen verlof telt. 

Die investering verdient zichzelf terug. Gezondere en gelukkigere werknemers zijn productiever, melden zich minder vaak ziek en zorgen voor meer stabiliteit binnen hun organisaties.

Kortere voltijdse werkweek

Een tweede belangrijke piste is die van een kortere voltijdse werkweek. Door de gestaag stijgende productiviteit kan dat op termijn perfect met loonbehoud. Het wegvallen van het zaterdagwerk in de jaren 50 en 60 gebeurde zonder een Belgische frank in te leveren.

Werken in vier dagen is mogelijk, maar enkel op individuele basis via tijdskrediet of een landingsbaan. Die stelsels zijn verbonden aan voorwaarden en gaan in de regel gepaard met loonverlies. De arbeidsdeal voerde een gecomprimeerde vierdaagse werkweek in, waarbij voltijds werk over vier dagen kan worden gespreid met werkdagen tot 9,5 uur. Uit recent UGent-onderzoek blijkt dat dit weinig succes heeft. Het is een persiflage.

Meer balans

Wat echt nodig is, is een structurele aanpak: collectieve arbeidsduurvermindering, met behoud van loon en extra aanwervingen. De voordelen zijn overduidelijk. Minder werkuren voor hetzelfde loon zorgen voor een betere balans tussen werk en leven.

Een kortere voltijdse werkweek creëert een level playing field voor vrouwen op de arbeidsmarkt.

Mensen krijgen meer tijd voor hun gezin, hobby's en hun rol in de gemeenschap. Een kortere voltijdse werkweek creëert tot slot ook een level playing field voor vrouwen op de arbeidsmarkt, die nog steeds het gros van de onbetaalde (zorg)taken voor hun rekening nemen.

Daarbij is de bereidheid van werkgevers van groot belang. Ook zij profiteren van een kortere werkweek. Lager absenteïsme onder personeel is een concreet resultaat, zoals blijkt uit experimenten in de zorgsector in Zweden en Finland. Bovendien biedt werkspreiding over meer personeel vaak extra flexibiliteit in planning en openingstijden.

Meer geluk

De arbeidsmarkt staat onder druk. De war on talent is intens. Dit dwingt werkgevers vernieuwende werkmodellen te omarmen. In de Angelsaksische landen proberen bedrijven in IT en consultancy werknemers te behouden met een kortere voltijdse werkweek. Deze experimenten tonen aan dat dit werkt en voordelen biedt. Efficiënter werken verhoogt de productiviteit.

We moeten naar een samenleving waarin mensen niet uitgeput raken, maar waarin ruimte is voor zingeving, creativiteit en betrokkenheid. Dit is geen abstract ideaal; experimenten in landen zoals IJsland tonen aan dat een kortere werkweek stress vermindert en werknemers gelukkiger maakt. De roep om meer tijd klinkt ook hier. Uit een interne bevraging van het ABVV onder 13.000 respondenten blijkt brede steun voor deze eisen.

De invoering van een vijfde week betaalde vakantie of een echte kortere voltijdse werkweek zijn geen luxe-eisen. Het leger langdurig zieken bewijst dat grondige veranderingen nodig zijn.