Het regeerakkoord De Wever-Bouchez spiegelt werknemers meer zekerheid en een gezonde combinatie werk-privé voor. Wie de ingrepen van naderbij bekijkt, ziet dat de mooie praatjes slechts een fata morgana zijn. De Wever en Bouchez willen iedereen soepeler, meer en onregelmatiger doen presteren. Een overzicht.

Dit artikel van Raf De Weerdt en Lander Vander Linden verscheen bij DeWereldMorgen.

Zeven lange maanden hadden ze nodig om een regeerakkoord te sluiten, de Arizona-onderhandelaars. Met stoere selfies bij veldbedjes deden ze alsof ze een helse tocht aflegden. Het is echter de werknemer die nu aan een tocht door de woestijn begint: Arizona breekt brutaal in op sociale akkoorden en bouwt de sociale bescherming af die de voorbije 80 jaar werd opgebouwd via sociale strijd. Het hoofdstuk ‘arbeidsmarkt’ lijkt een copy-paste te zijn van het rechtse, liberale “vrijheid-blijheid”, “werk u maar kapot”-verkiezingsprogramma van MR en N-VA.

Verplichtingen afschaffen

Zo staat er in het regeerakkoord te lezen dat ‘de verplichting dat de minimale wekelijkse arbeidsduur minstens 1/3e moet zijn van een voltijds uurrooster wordt afgeschaft’.

Verplichtingen afschaffen, het klinkt sympathiek: hoe minder verplichtingen, hoe beter! Het zou zo uit de mond van Musk kunnen komen.

Nog zo’n vrolijke maatregel: ‘We heffen de verplichting op om alle toepasbare uurroosters op te nemen in het arbeidsreglement indien de grenzen van de flexibiliteit daar duidelijk worden omschreven.’.

Weer een verplichting minder!

Wat betekent dit echter in de praktijk?

Je verlaat de schoolbanken en vindt meteen werk. Super! Tot je het deeltijdse contract wat meer in detail bekijkt: 8 werkuren per week. Acht. Vrijheid, blijheid? Je mag gelijk zoeken naar nog een tweede en misschien zelfs derde job om de eindjes aan elkaar te knopen. Die zoektocht verloopt moeilijk. Natuurlijk, want andere potentiële werkgevers vragen je steevast welke dagen je beschikbaar bent om te werken en jij kan hier niet op antwoorden. In het arbeidsreglement staat qua ‘duidelijke omschrijving van de grenzen van de flexibiliteit’ namelijk dat er van maandag tot vrijdag kan gewerkt worden tussen 8u ’s morgens en 17u ’s avonds. Je acht werkuren kunnen dus de ene week op maandag vallen, de andere week op donderdag, de week erop gespreid worden over dinsdag en vrijdag ...

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

Verplichtingen afschaffen

Korte opzeg

Over naar een andere maatregel: ‘Het wordt voortaan mogelijk voor beide partijen om het arbeidscontract te beëindigen met een opzegtermijn van 1 week gedurende de eerste 6 maanden van het contract’.

Nieuwe mogelijkheden, dat lijkt positief. Allicht valt er meteen een beperking weg. Super!

Wat betekent dit echter in de praktijk?

Terug naar jou als schoolverlater. Je combineert nu drie ‘scharrelbaantjes’ maar je denkt min of meer je zaakjes op orde te hebben. Je werkt ten slotte al 5 maanden voor je baas en kreeg nooit een negatieve opmerking. Tijd om op je eigen benen te gaan staan en een eigen huurappartementje te zoeken. Plotseling krijg je te horen dat je contract stopgezet wordt. En dit na 24 weken gewerkt te hebben voor het bedrijf. Tijd om na te denken of om te verwerken is er niet, je opzeg bedraagt een week. Volgende week valt een derde van je inkomsten weg.

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

Accordeon-uurroosters en spreiden van arbeidstijd

Nog een maatregel: ‘… wordt voor 30/06/2025 een nieuw wettelijk kader ingevoerd waarbij een annualisering van de arbeidstijd of ‘accordeon’ uurroosters mogelijk wordt voor deeltijdse en voltijdse arbeid.’.

Annualisering, dat bevat je niet meteen, maar accordeon klinkt leuk. 

Wat betekent dit echter in de praktijk?

Je hebt een contract van 32 uren per week, maar moet toch 3 maanden aan een stuk 50u per week werken omdat je baas dit eist. Voor die 18 bijkomende uren die je tijdens die 3 maanden elke week te veel gewerkt hebt, krijg je geen toeslag. Want gedurende de rest van het jaar laat je baas je maar 26u. per week werken. De clou van deze gespreide rekensom? Op het einde van het jaar heb je officieel het hele jaar door 32u. per week gewerkt. Dat door maanden aan een stuk 50u. per week te werken, je sociaal leven onmogelijk werd en je vrienden verloor en je hobby moest opgeven, daar heeft je baas toch niets mee te maken?

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

Nog een ander voorbeeld: je hebt een voltijds contract van 38u per week. Het meest zekere contract dat er bestaat, proficiat! Je weet perfect waar je wanneer aan toe bent en hebt een levendig sociaal leven opgebouwd waarbij je je inzet voor verschillende organisaties. 

Plotseling word je beetje bij beetje verplicht om meer dan 38 uren te werken per week. Uiteindelijk kom je in situaties terecht waarbij je 3 weken lang 50 uur per week moet werken, gevolgd door 2 weken van nog maar 20 uren, daarna weer een week van 38 uren en dan toch weer weken van 50 uren. Je slaagt er niet meer in om ook maar iets van avondactiviteit in te plannen en moet noodgedwongen je engagement binnen de organisaties stopzetten. En als kers op de taart krijg je voor geen enkel van die wekelijks meer gepresteerde uren een toeslag.

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

“Vrijwillige overuren”

Nog een maatregel uit het regeerakkoord: ‘voeren we één aantrekkelijk systeem in tot 360 vrijwillige overuren zonder motief of inhaalrust, dat arbeidsrechtelijk van toepassing is in alle sectoren.’

Een aantrekkelijk systeem: je moet al gek zijn om daar niet op in te tekenen! 

Wat betekent dit echter in de praktijk?

De ouders van je collega geraken niet al te goed meer uit de voeten en hebben meer en meer begeleiding nodig. Je collega neemt de zorg voor z’n ouders op zich en besluit deeltijds te gaan werken met een contract van 32 uur. Op die manier kan hij min of meer elke dag enkele uren met z’n ouders doorbrengen en ondertussen z’n eigen huishouden beredderen. Zijn baas besluit echter dat hij de komende maanden tot 42 uur per week moet werken. Die 10 wekelijkse ‘vrijwillige’ overuren, het is ze presteren of ontslagen worden. O ja, voor die overuren is er ook geen toeslag. Je collega merkt dat hij van z’n ouders begint te vervreemden en heeft het daar heel moeilijk mee.

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

Levenslang interim

Het regeerakkoord De Wever-Bouchez bulkt van deze flexibiliteitsingrepen. Nog eentje: ‘uitzendarbeid van onbepaalde duur in de praktijk te brengen’.

In de praktijk brengen, de handen uit de mouwen steken! 

Wat betekent dit echter in de praktijk?

Je vindt niet meteen een vaste job, en geeft je dan maar op bij een interimkantoor. Je hebt tenslotte een inkomen nodig, en wie weet is dat uitzendcontract wel een opstapje naar vast werk? Je krijgt inderdaad een vast contract, maar dan wel een vast uitzendcontract. Je blijft dan eeuwig en een dag in het onzekere statuut van uitzendkracht vastzitten.

Iemand enig idee hoe dit bijdraagt tot zekerheid en werkbaarheid?

De woestijn in

Alle voorbeelden, uit het leven gegrepen, tonen dat het vruchteloos zoeken is naar de zekerheid en werkbaarheid voor werknemers in de Arizona-woestijn. En dan hebben we het nog niet eens over het beperken in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen.

In een regeerakkoord kan je eenvoudigweg zaken veel mooier voorstellen dan ze in realiteit zijn. De dagelijkse realiteit, die kennen werknemers echter maar al te goed. En wij als vakbond met hen. Atypische en moeilijke werkuren hebben negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid, voor je evenwicht werk-privé, voor je familiale en sociale relaties. En kom je als werknemer helemaal alleen te staan voor je werkgever, dan krijg je de onbegrensde en onhoudbare flexibiliteit opgelegd. 

De regering De Wever-Bouchez stuurt werknemers ook op het vlak van werk de woestijn in. Als vakbond laten we je echter niet los, hoe zwaar de tocht ook wordt. 

 

Raf De Weerdt (federaal secretaris ABVV) & Lander Vander Linden (adviseur studiedienst ABVV)