Vandaag keurde de ministerraad de tweede lezing goed van de hervorming van het vennootschapsrecht voorgesteld door minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Met deze hervorming kiest de regering voor een ultraliberaal vennootschapsrecht dat de belangen van bestuurders laat primeren op die van andere belanghebbenden in een vennootschap.

Minister Geens wil met zijn hervorming een verregaande liberalisering en flexibilisering van het Belgische vennootschapsrecht doorvoeren. Het ABVV heeft al meermaals zijn bezwaren geuit tegen deze hervorming. De drie belangrijkste tekortkomingen waren de invoering van een vrije keuze van het toepasselijke vennootschapsrecht, de geplande liberalisering van de BVBA en de beperking van de aansprakelijkheid bij misdragingen van bestuurders. Deze bezwaren werden ook door de Raad van Ministers in tweede lezing genegeerd.

De vrije keuze van vennootschapsrecht of de werkelijke zetel doctrine betekent dat een bedrijf vrij kan beslissen welke wettelijke regels op haar van toepassing zullen zijn. Elk bedrijf dat in België actief is, zal ongehinderd kunnen beslissen om een fictieve maatschappelijke zetel te vestigen op een postbusadres waar ook ter wereld. Dit betekent ook dat elke vorm van bescherming van schuldeisers of aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen niet langer relevant is in het Belgische vennootschapsrecht, omdat bedrijven de regels zullen kunnen omzeilen door zich fictief in een ander land te vestigen.

Een tweede aspect van de hervorming is de omzetting van de klassieke SPRL in een SRL (of vennootschap met beperkte aansprakelijkheid). Deze naam is echter misleidend omdat de statuten van deze nieuwe vennootschapsvorm vrijwel onbeperkt zullen zijn. Het zal mogelijk zijn om de toekomstige vennootschap met beperkte aansprakelijkheid zowel een zeer gesloten als een zeer open vorm te geven en zelfs op de beurs te noteren. Dit zal gebeuren in weerwil van de antimisbruikbepalingen. Er zal bijvoorbeeld geen minimumkapitaal meer vereist zijn voor de SRL en de bestaande beperkingen op eenpersoonsvennootschappen (één per persoon) zullen worden afgeschaft.

Beperkte aansprakelijkheid voor bestuurders...

Geldt hetzelfde voor hun beloning? 

Het meest onwenselijke voorstel van minister Geens is echter de invoering van een absolute beperking van de aansprakelijkheid voor bestuursfouten, zowel ten aanzien van de onderneming en haar aandeelhouders als ten aanzien van derden. In tegenstelling tot wat Minister Geens beweert, kent geen enkel ander land zo'n verregaande beperking van de aansprakelijkheid van bestuurders voor fouten.

Deze beperking geldt voor alle bestuurders samen en zou variëren van 250.000 tot 12 miljoen euro, afhankelijk van de grootte van de onderneming. Ze zou ook van toepassing zijn ongeacht de aard van de aansprakelijkheid (contractuele of niet-contractuele fout), het aantal schuldeisers of de aard van de fout (eenvoudige fout of (geacht) ernstige fout). Tot slot is de aansprakelijkheidsbeperking ook van toepassing op civielrechtelijke vorderingen voor strafrechtelijk vervolgbare handelingen. Bijgevolg zullen bedrijfsleiders die ernstige fouten begaan, profiteren van een gunstigere regeling dan werknemers, die alleen immuniteit genieten voor kleine, niet-routinematige fouten.

Toch is het argument dat gebruikt wordt om de exorbitante beloning van bestuurders van grote bedrijven te rechtvaardigen altijd dat deze mensen een grote verantwoordelijkheid op zich nemen. Nu deze verantwoordelijkheid bij wet beperkt is, is er niets dat verhindert dat hetzelfde gebeurt met hoge salarissen.