Grijze zone

De platformeconomie is in volle expansie (en nog meer sinds corona). In zowat alle middelgrote en grote steden of dorpen, kom je tegenwoordig fietskoeriers tegen. Deze koeriers, maar ook alle andere platformwerkers bevinden zich in een soort van ‘grijze zone’ van de Belgische sociale wetgeving. Als we de meeste platformen moeten geloven, zijn de platformwerkers zelfstandigen. Volgens de Belgische wetgeving echter, gaat het in feite om schijnzelfstandigen.

Wie ‘zelfstandige’ zegt (in economisch opzicht uiteraard), denk dan meteen ook aan het ontbreken van een hiërarchische controle (geen werkgever), aan vrije keuze van klanten, aan vrije keuze van uurroosters, aan de vrijheid om het werk naar eigen goeddunken te organiseren, enzovoort.

De fietskoeriers waarover we het hierboven hebben – en ruimer genomen alle platformwerkers – werken echter aan een hongerloon dat niet eens gegarandeerd is, volgens de instructies van een smartphone-applicatie, zonder sociale bescherming ...

Echt statuut

Het wordt nu weleens stilaan tijd dat deze mannen en de vrouwen het recht verwerven op een echt statuut. Dit statuut moet sociale bescherming bieden en toegang verschaffen tot alle sociale rechten die voortvloeien uit hun werk. Kortom, het statuut van werknemer.

De situatie van deze werknemers met bijzonder precaire banen is er tijdens de coronacrisis niet op verbeterd. Wegens het ontbreken van een erkend statuut, hadden ze bijvoorbeeld geen recht op tijdelijke werkloosheid en werden ze door de toegenomen drukte vaak nog meer gedwongen om te werken in omstandigheden waarvan we dachten al een aantal decennia verlost te zijn.

Hoe kan je werk en werktijd vrij organiseren, wanneer je afhangt van een applicatie die zegt wanneer je moet werken, welke weg je moet nemen om van punt A naar punt B te gaan, wanneer je een rit niet kan weigeren zonder door de applicatie afgestraft te worden, wanneer je afhangt van een algoritme dat geen rekening houdt met de mens achter de fietskoerier, wanneer je niet je eigen klantenbestand mag ontwikkelen, wanneer je niet zelf je tarieven kan bepalen, wanneer je je fundamentele rechten niet kan uitoefenen (zoals het recht op vergaderen en organiseren)? Moeten er nog mee argumenten gegeven worden?

We zien vandaag dat uitspraken van rechtbanken over de hele wereld gelukkig in de goede richting gaan en dat de platformwerknemers zich organiseren om hun rechten te doen gelden.

De platformen zelf schermen met het beeld dat de werknemers zelf kiezen voor die flexibiliteit en dus voor hetgeen er bij te pas komt. Ze zeggen er niet bij dat het statuut van werknemer ook flexibiliteit biedt, maar dat deze bovendien omkaderd wordt door sociale bescherming en sociale rechten.

Het ABVV eist het statuut van loontrekkende en de rechten die hieruit voortvloeien voor de platformwerknemers. Van een nieuw statuut (naast dat van werknemer en zelfstandige) kan geen sprake zijn!