Bij N-VA vinden ze dat de werkdag van 6 uur ’s morgens tot 12 uur ’s nachts duurt. De laatste versie van de federale onderhandelingsnota over flexibeler werken bulkt richting burn-out, zo schrijft algemeen secretaris Bert Engelaar bij SamPol. 

Wat we lezen in de laatste federale onderhandelingsnota’s betekent dat de hardwerkende Vlaming zich nog meer in bochten zal moeten wringen dan nu. De hardwerkende Vlaming mag zijn kuiten inwrijven en zal de nodige souplesse aan de dag (én nacht) moeten leggen om te kunnen volgen. Want formateur De Wever zet de Flandriens los in de wind.

Nachtarbeid: het nieuwe normaal

Slechts één op twee Vlaamse werknemers heeft een werkbare job. Dat is de harde realiteit. Eén op twee bevindt zich in een problematische situatie op het vlak van werkstress, motivatie, leermogelijkheden of werk-privébalans. Noteer dat werknemers met een werkbare job het vaker haalbaar zien om door te werken tot hun pensioen en zich minder vaak ziek melden. Werkbaar werk houdt werknemers niet alleen langer maar ook gezonder aan de slag. 

Toch bulkt de laatste versie van de federale onderhandelingsnota over flexibeler werken richting burn-out. Zo wordt de zekerheid voor deeltijdse werknemers dat hun wekelijke arbeidsduur minstens een derde van een voltijds contract moet zijn, afgeschaft. Een contract opgedrongen krijgen dat maar 4 arbeidsuren per week omvat? Het kan. Ook het principe dat nachtarbeid verboden is maar per sector via afspraken kan worden geregeld, wordt volledig verlaten. Nachtarbeid moet altijd kunnen en zal pas vanaf middernacht beginnen (in plaats van om 20 uur nu). En de toeslag op de uren tussen 20 uur en 24 uur wordt geschrapt. Bij N-VA vinden ze dus dat de werkDAG van 6 uur ’s morgens tot 12 uur ’s NACHTS duurt. 

Het principe dat nachtarbeid verboden is maar per sector via afspraken kan worden geregeld, wordt in de nota volledig verlaten. 

Werkuren zouden niet meer per week, maar op jaarbasis berekend worden. Dat geeft meer speling aan de werkgever. Overuren presteren zonder toeslag of inhaalrust zou het nieuwe normaal worden. De verhoging van 100 naar 360 zogenaamde ‘vrijwillige overuren’ zonder toeslag of inhaalrust komt neer op 7 bijkomende werkuren per week, en dus de invoering van de 45-urige werkweek. ‘Vrijwillig’ bestaat niet: het gaat om een individueel akkoord waarbij de chef de werknemer onder druk kan zetten, de vakbond staat buitenspel. 

Combineer enkele van die ingrepen en je komt aan een deeltijdse werknemer met een vast contract van 4 uren per week, die elke week dubbel zoveel uren presteert onder de noemer van ‘vrijwillige overuren’ en dit tot 12 uur ’s nachts. Zonder compensatie of inhaalrust. 

Extra kosten

Goedkope overuren, tot 12 uur per dag en tot 50 uur per week doen presteren, (wisselende) ploegen- en nachtarbeid, avond- en weekendwerk, werken op zon- en feestdagen, … Dat kan nu al. Dat gebeurt nu al. Werken is flexibel genoeg in ons land. Zo’n 550.000 werknemers werken in een ploegensysteem. Dat is 13% van alle werknemers, 15% van alle mannelijke werknemers en 11,5% van de vrouwen. De drie sectoren met het hoogste percentage werknemers dat in ploegen werkt, zijn de industrie (28,8%), transport en opslag (26%) en menselijke gezondheid en maatschappelijk werk (24,6%). Ook werkt bijna een derde van alle werknemers ’s avonds en/of op zaterdag (winkels, gezondheidzorg, …) . Eén op tien werknemers werkt ‘s nachts en één op vijf werkt op zondag (Statbel, 2021).

Werken is flexibel genoeg in ons land. Zo’n 550.000 werknemers werken in een ploegensysteem. 

Deze atypische werkuren brengen vaak niet alleen extra kosten mee in de vorm van kinderopvang en transport, maar hebben ook een negatieve impact op hun evenwicht werk-privé en op hun familiale en sociale relaties. Het dagelijks leven is immers op een ander ritme georganiseerd. 

Gezondheidsproblemen 

Bovenal is deze flexibiliteit nefast voor de gezondheid van werknemers. Studies hebben al bewezen dat wie in ploegen en ’s nachts werkt, vaak sneller te kampen krijgt met fysieke en mentale gezondheidsproblemen. Naast slaapproblemen hebben nachtwerkers ook een bewezen hoger risico op diabetes (type 2) en hart- en vaatziekten. Ploegendienst heeft dan weer schadelijke gevolgen voor je kortetermijngeheugen en veroudert je brein. En doordat nacht- en ploegenwerknemers minder waakzaam zijn, verhoogt het risico op ongevallen. Bovendien hebben ze ook minder gemakkelijk toegang tot vorming en opleidingen, wat hun loopbaan afremt. 

Naast slaapproblemen hebben nachtwerkers ook een bewezen hoger risico op diabetes (type 2) en hart- en vaatziekten. 

Ook recent onderzoek van de KU Leuven waaraan 5.480 werknemers deelnamen, toont dat atypische werktijden een grote impact hebben op het welzijn. Twee op drie werknemers (67%) geven aan dat hun slaappatroon niet goed is. 65% bevestigt dat dit een negatieve invloed heeft op hun sociaal en gezinsleven. Bijna zeven op tien (69%) zegt dat het werk een negatieve invloed heeft op hun slaapritme. 

Alle remmen los

Kijk, er zit vandaag nog een rem op die flexibiliteitsrace in de vorm van voorafgaand overleg met de vakbond. Net om die vaak negatieve gevolgen van die ongemakkelijke werkuren te voorkomen of te verminderen. Zo vermijden we ook dat individuele werknemers alleen komen te staan en zonder marge vanuit hun – laat ons eerlijk zijn – kwetsbare positie nog meer flexibiliteit worden opgelegd. Zo waken we nog enigszins over de werkbaarheid van al die ‘souplesse’. 

Als de rem wordt weggenomen, hoe gaat de nu al ‘hardwerkende Vlaming’, waarvoor N-VA rijdt, dit in de toekomst nog bolwerken? 

De vraag moet luidop gesteld worden: als de rem wordt weggenomen, hoe gaat de nu al ‘hardwerkende Vlaming’, waarvoor N-VA rijdt, dit in de toekomst nog bolwerken?